چکیده:
و در مقابل،استفاده عباسیان که حامیان اهل سنت بودند،از این حرکت برای تضعیف فاطمیان. 3.تلاش فاطمیان باری تصرف مصر که عباسیان آن را آخرین نقطه نفوذ خویش در شمال افریقا میدانستند. 4.فعالیت داعیان اسماعیلی در مناطق عباسیان که از مسائل زیمنهساز نفوذ فاطمیان بود. 5.تلاش فاطمیان از آغاز تشکیل خلافت در جهت خواندن خطبه به نام آنان در حرمین شریفین به جای عباسیان. 6.قرامطه بحرین که پس از تأسیس حکومت فاطمیان در مغرب،از جمله عوامل تأثیر گذار در روابط آنان با عباسیان بودند. روابط فاطمیان و عباسیان که از دوران دعوت فاطمیان آغاز شده بود،با تشکیل دولت فاطمیان در مغرب1در شمال افریقا وارد مرحله جدیدی شد.در دوران خلافت فاطمیان در مغرب بین سالهای 297-362 ق عوامل زیر،زمینههای ارتباط این دو حکومت را فراهم کرد: 1.سقوط حکومت اغلبیان به دست فاطمیان که واکنش عباسیان را علیه فاطمیان به همراه داشت،زیرا اغلبیان از سوی عباسیان حمایت میشدند. 2.تصمیم فاطمیان بعد از تشکیل حکومت در مغرب برای تغییر شعائر مذهبی اهلسنت،
خلاصه ماشینی:
"عباسیان هنگام قیام فاطمیان در مغرب به علت گرفتاریهایی که در عراق و شرق خلافت گریبانگیر آنان شده بود،نتوانستند مانع سقوط اغلبیان شوند؛آنان از دور،نظارهگر پیشروی دعوت فاطمیان بودند،بدون آنکه بتوانند به دولت هوادار خود کمکی کنند.
تنها راه ممکن برای عباسیان آن بود که از طریق مصر که تحت نفوذ آنان و نزدیکترین منطقه به افریقیه بود و حالا مرکز فاطمیان گردیده بود،با گروههای اهل سنت و علما سنی و بعضی از سران قبلی دولت اغلبیان،ارتباط برقرار کنند.
نارضایتیها ناشی از فشار عبید الله مهدی برای تحمیل عقاید اسماعیلی و میدان دادن به بعضی از قبایل بربر هوادار فاطمیان و محروم کردن بقیه قبایل از صحنه سیاسی-اجتماعی مغرب بود.
تهاجم به مصر در دوران خلافت قائم اگر چه عباسیان موجب ناکامی فاطمیان در تصرف مصر در دوره عبید الله مهدی شدند و فاتح میدان در برخورد با فاطمیان بودند،اما برای استفاده از موقعیت به وجود آمده تلاش نکردند و با فاطمیان،منفعلانه برخورد کردند.
نقش داعیان فاطمی در مناسبات عباسیان و فاطمیان مغربـ یکی از اقدامات مهم فاطمیان برای گسترش نفوذ خویش در مناطق تحت نفوذ عباسیان، استفاده از تشکیلات گسترده و سازماندهی شده بود.
وجود این سکهها مؤید نظر ابو المحاسن بن تغری بردی است که مینویسد:امور مصر در اواخر اخشیدیان به واسطه وجود مغاربه هوادار فاطمیان که از مغرب آمده بودند،مضطرب شده بود.
ممکن است این گونه تصور شود که خصومت فاطمیان و قرامطه بحرین با خلفای سنی مذهب عباسی موجب اتحاد آنها با یکدیگر شده باشد،اما اینگونه نیست،زیرا شاهد و مدرک موثقی که دلالت کند قرامطه در خدمت فاطمیان مغرب بوده و این دو بر مبنای خط مشی سیاسی مشترکی کار میکردند،وجود ندارد."