چکیده:
در طول تاریخ دیدگاههای مختلفی دربارة کارکرد ادیان وجود داشته است؛ برخی تأثیر دین در اقتصاد جامعه را منفی و عدهای آن را مثبت ارزیابی کردهاند. امروزه نگاه غالب حتی در میان سکولارها، تأثیر مثبت دین در متغیرهای اقتصادی، مانند تولید، مصرف و محیط زیست میباشد. برخی نیز میان آموزههای ادیان مختلف تفکیک قائل شدهاند. پرسش اصلی دربارة کارکرد اقتصادی دین اسلام است. در این مقاله ضمن بررسی دیدگاههای مختلف، بر کارکرد دین اسلام دربارة اقتصاد و بهطور خاص در مورد تولید متمرکز شدهایم. فرضیة ما این است که دین اسلام، با توجه به جامعیت آن، با ارائة برنامه در سطح خرد و کلان، در سه حوزة اعتقادی، اخلاقی و حقوقی، رسیدن به هدف زندگانی طیبه را نشانه گرفته است. این برنامه با هدایت و جهتدادن رفتارهای اقتصادی مسلمانان در عرصههای مختلف تولید، توزیع و مصرف و با معرفی نظام اقتصادی که تأمینکنندة سعادت انسان در دنیا و آخرت میباشد، زمینة ایجاد جامعهای توسعهیافته و مرفه و در عین حال دور از اسراف و مصرفگرایی را فراهم میکند.
There has been various perspectives regarding the function of religions in the past history; some say religion has a positive effect on society’s economics and some say it has a negative effect. Today the dominant view in this regard، even among the seculars، is the positive effect of religion on economical parameters such as production، consumption and environment. And some have distinguished between the teachings of different religions. The main question is of the economical function of the religion of Islam. Investigating the different perspectives، I have focused on the function of Islam regarding economics and especially production. My hypothesis is that Islam، due to its comprehensiveness، helps to achieve a pure life and presents schedule in small and large scale in the three fields of beliefs، ethics and laws. Guiding and directing the political attitudes of the Muslims in the various fields of production، distribution and consumption، and presenting a political system which provides human’s fortune in this world and the Hereafter، the mentioned schedule helps to create a developed and comfortable society and at the same time prevents consumerism and wastage.
خلاصه ماشینی:
"بر خلاف ذهنیتی منفی که برخی درمورد دنیاگریزی و عدم اقبال به کار و تلاش در ادیان دارند، در قرآن و روایات بهشدت با ذهنیت انزوا و تحریم نعمتهای خداوند بر خود، مبارزه شده و تأکید میشود که هدف اولیة آفرینش این نعمتها مؤمنان هستند (اعراف: 32)، از این نعمتها به طیبات یاد شده (مائده: 88) و مسلمانان را به طلب رزق تشویق میشوند (قصص: 73/ عنکبوت: 17) و کسانی را که به دنبال روزی حلال برای تأمین زندگی خود و خانوادهاش میروند، مانند مجاهد در راه خدا معرفی میشوند (عاملی، ج13، ص91، ح2).
در این برنامه، علاوه بر تشویق افراد به کار و تلاش و تولید بیشتر و عبادت تلقیکردن آن، در سطح کلان نیز اصولی مطرح میشود که تحقق آنها، تولید را در سطح جامعه افزایش داده و آن را همسو و در جهت اهداف نظام اسلامی قرار دهد.
نتیجة مطالعة ما در این مقاله آن بود که دین اسلام، در دیدگاه مورد پذیرش آن که دارای نظامی استوار و همهجانبه در ابعاد گوناگون زندگانی انسان است، بعد اقتصادی انسان را نیز فراموش نکرده، هم در سطح خرد، رفتار اقتصادی انسان را هدایت کرده و هم در سطح کلان، با معرفی نظام اقتصادی در حوزههای تولید، توزیع و مصرف انسان را به سوی حیات طیب و پاکیزه که در قرآن، هدف زندگانی انسان معرفی شده است، راهنمایی میکند."