چکیده:
مسئله بطون قرآن، از عصر پیامبر تاکنون مورد بحث محدثان، مفسران و دانشمندان علوم قرآنی بوده است. در این مقاله بر آنیم با بهره مندی از روش بررسی مقارنه ای میان شیعه و سنی، به دلایل عقلی، قرآنی و روایی بطن قرآن اشاره کنیم و معانی متفاوت بطن را از هم متمایز سازیم. آن گاه دیدگاه های دانشمندان شیعه و سنی را در کنار هم قرار دهیم که حتی گاهی به تکفیر هم پرداخته اند. نویسنده تلاش دارد با توجه به دلایل، به داوری بپردازد و وجود ساحت های فهم قرآن، یعنی بطون را جایز شمارد و براساس دیدگاه امکان فهم بطون (با حفظ مراتب) برای غیرمعصومان، راه کارهای رسیدن به بطن قرآن را بیان دارد. همچنین در این نوشتار، بطن قرآن، یکی از رموز جاودانگی قرآن به شمار آمده است.
One of the questions discussed by scholars of hadith، philosophers and Quranic studies researchers since the age of Prophet Mohammad (PBUH) until today is Quran’s esoteric meaning. By a comparative study between Shi’ite and Sunni، this article will mention Quran’s esoteric meaning and its different meanings on the basis of rational، Quranic and traditional reasons. It will also compare the perspectives of the scholars of the two sects، who sometimes excommunicate each other. The article will also evaluate them presenting some reasons and will mention that it is possible and acceptable to have different levels of understanding Quran which are called esoteric meaning. Since it is possible for the non-infallibles to understand Quran’s esoteric meaning (but of course with different levels of understanding)، it will present some methods of attaining them. According to this article، Quran’s esoteric meaning is one of the things which makes it eterna
خلاصه ماشینی:
(نهاوندي ، ١٣٧٥ق : ١، ٢٨) با توجه به اينکه برخي احاديث بطن ، حيح السند اسـت ، همـان گونـه کـه دکتـر ذهبـي تصريح کرده اند (ذهبي ، همان : ٢، ٢٨) و نيز حديث فضيل ، حيح السند است ، پس با توجـه به کثرت احاديث بطن بر مي آيد که قرآن داراي بطن است و ضعف سندي برخي احاديث ، ياد شده به اين مطلب زيان نمي رساند؛ زيرا روايات موافق ظاهر آيات قـرآن اسـت کـه بـه وجود بطن اشاره داشت و نيز موافق بناي عقلاست .
ديدگاه ها در مورد بطن قرآن در مورد «بطن قرآن » تفسيرها و نظريه هاي مختلفي ارائه شده است که مي توان آنها را به دو دسته اساسي تقسيم کرد: اول ـ نظريۀ وجود شناختي براساس اين نظريه ، قرآن مراتب وجودي دارد که عالي ترين مرتبۀ آن نزد خـداي متعـال است که در آنجا سخن از الفاظ و معاني نيست ، بلکه حقايق وجودي است که جبرئيـل بـه پيامبرص نازل مي کند و به مراتـب پـايين تـر الفـاظ و معـاني تنـزل مـي يابـد و از طريـق پيامبرص به مردم ابلاغ مي شود.
ب ) تدبر در آيات براساس ديدگاه علامه طباطبايي ، که بطن را معاني طولي نهفته در آيـات مـي دانـد و بـا توجه به مثالي که ايشان بيان کرد، روشن مي شود که تدبر در آيات و توجه بـه قرينـه هـاي موجود در آيات ديگر، يعني تفسير قرآن به قرآن ، راهکار دست يابي به بطون است .