چکیده:
ادبیات داستانی، یکی از گونه¬های ادبیات کودک و نوجوان است که به دلیل تنوع در موضوعات، شخصیت¬ها، محیط¬ها و... برای مخاطبان خود جذابیت بسیار دارد. از جمله موضوعات قابل بررسی در ارتباط با این گونه¬ی ادبی، رویکرد نویسندگان به محیط زندگی کودکان و نوجوانان در دهه¬های اخیر و شیوه¬ی بازتاب ویژگی¬های آن در داستان¬هاست. در این پژوهش، محتوای 411 داستان تألیفی کودک و نوجوان¬ - از 20 نویسنده¬ی برجسته-ی این حوزه- که برای نخستین بار در دهه¬ی هفتاد انتشار یافته¬اند، با هدف بررسی محیط شهری و ویژگی-های آن در این داستان¬ها و میزان تأثیرپذیری نویسندگان از واقعیت¬های جامعه¬ی ایران در دهه¬ی هفتاد¬، تحلیل کمی و کیفی شده¬ است. بر اساس نتایج حاصل از بررسی¬های انجام شده، شهر به عنوان محیط اصلی 200 داستان و یکی از محیط¬های توصیف شده در 31 داستان، در مجموع با 56 درصد، نخستین محیط داستان¬های کودک و نوجوان دهه¬ی هفتاد را تشکیل می¬دهد و در شکل¬گیری سیمای آن، سه عامل گرایش نویسندگان به خلق داستانهای واقعگرا، گرایش آنها به توصیف زندگی طبقات محروم جامعه و تفاوت زمان وقوع حوادث برخی داستان¬ها با زمان نگارش آن¬ها، نقش دارد.
خلاصه ماشینی:
بر اساس نتایج حاصل از بررسیهای انجام شده، شهر به عنوان محیط اصلی 200 داستان و یکی از محیطهای توصیف شده در 31 داستان، در مجموع با 56٪، نخستین محیط داستانهای کودک و نوجوان دههی هفتاد را تشکیل میدهد و در شکلگیری سیمای آن، سه عامل گرایش نویسندگان به خلق داستانهای واقعگرا، گرایش آنها به توصیف زندگی طبقات محروم جامعه و تفاوت زمان وقوع حوادث برخی داستانها با زمان نگارش آنها، نقش دارد.
به بیان دیگر این پژوهش در پی پاسخگویی به پرسشهای زیر بوده است: - حوادث چند درصد از داستانهای دههی هفتاد در شهر میگذرد؟ - کدام عناصر و ویژگیهای محیط شهری در کانون توجه نویسندگان این دهه قرار گرفته است؟ - آیا ارتباطی معنادار میان واقعیتهای جامعهی ایرانی دههی هفتاد و سیمای ارائه شده از شهر در داستانهای کودک و نوجوان این دهه وجود دارد؟ - توجه به عناصر زندگی شهری، در آثار کدام نویسندگان این دهه بیشتر برجستگی دارد؟ و...
1 سپس، به یاری چهار تن از صاحبنظران حوزهی ادبیات کودک و نوجوان کشور در دهههای اخیر، مهدی حجوانی، فرهاد حسنزاده، مصطفی رحماندوست و علیاصغر سیدآبادی و جمعبندی دیدگاههای آنان، بیست نفر از این نویسندگان برای بررسی آثارشان انتخاب شدند: جعفر ابراهیمی، احمدرضا احمدی، احمد اکبرپور، طاهره ایبد، محمدرضا بایرامی، ابراهیم حسنبیگی، فرهاد حسنزاده، افسانه شعباننژاد، شهرام شفیعی، مژگان شیخی، سوسن طاقدیس، داوود غفارزادگان، شکوه قاسمنیا، فریبا کلهر، محمد محمدی، هوشنگ مرادی کرمانی، محمد میرکیانی، مهدی میرکیانی، عبدالمجید نجفی و محمدرضا یوسفی.