خلاصه ماشینی:
"اما موضوعی (به تصویر صفحه مراجعه شود) کتیبهای ساسانی در نقش رستم،فارس که در اینجا بلافاصله باید اذعان نمود،این است که این آگاهی تاریخی به علل و عوامل مختلفی که در ذیل به آنها اشاره میکنیم،به خلق آثار تاریخنگارانه ختم نشده است،زیرا: 1-میدانیم که در ایران باستان سنت شفاهی،بسیار مقبولتر،پسندیدهتر و عزیزتر از سنت کتابت بوده است.
»32 اگر بپذیریم که مقوله سیاست مهمترین سوژه برای مورخان در همه اعصار بوده است و اگر این اعتقاد را هم داشته باشیم که اگر امکان گزارش تحو لات سیاسی برای مورخان وجود داشته باشد،بازار تاریخنگاری رونق میگیرد،میتوانیم این ادعا را بکنیم که در ایران باستان به وسیله سلطه تفکر فره ایزدی مورخان امکان پرداختن به تاریخ پادشاهان را به سهولت و براساس استقلال رأی و اندیشه خود نداشتند و همین وضعیت میتوانست یکی از موانع اصلی در رونق گرفتن تاریخنگاری به شمار رود.
ق، ص 481 15-عزت الله فو لادوند،مقدمه ترجمه مقاله«آیا از تاریخ میتوان آموخت؟»رابرت لیوینگتن اسکایلر،بخارا،ش 20،مهر و آبان 1380 16-مری بویس،چکیده تاریخ کیش زرتشت،ترجمه همایون صنعتیزاده،تهران:صفی علیشاه،1377 17-شهناز رازپوش،«تاریخنگاری ایران پیش از اسلام»،دانشنامه جهان اسلام 18-پورداود(گزارش)یشتها،ج 2،به کوشش بهرام فرهوشی،تهران:دانشگاه تهران: 135 ش 6 19-ناصر الدین شاه حسینی،«جهانبینی هخامنشی»،در مجموعه سخنرانیهای دومین کنگره تحقیقات ایرانی،به کوشش حمید زرینکوب،مشهد:دانشگاه مشهد،1352 20-یشتها،به کوشش بهرام فرهوشی،تهران:دانشگاه تهران،1356 21-نامه تنسر گشنسب،به تصحیح مجتبی مینوی،تهران:خوارزمی،چاپ دوم،1354 22-آرمان شهریاری ایران باستان از گزنفون تا فردوسی،ترجمه سیف الدین نجمآبادی، تهران:وزارت فرهنگ و هنر،1355 23- DKM 460."