چکیده:
شیعه و سنی در احادیث فراوانی، استحباب قرائت قرآن را با آهنگ زیبا بیان کردهاند. همچنین ساختار آوایی قرآن به گونهای است که به خودی خود
آهنگین است؛ آیا جدای از ظاهر قرآن و سفارش رهبران دینی، مبنایی معقول برای آهنگ قرائت وجود دارد؟ اگر چنین باشد مخالفت برخی از متشرعه با
آهنگ قرائت در دایره عقل و نقل ناشناخته خواهد بود.
در این مقاله، به دو مبنای عقلی بر صحت و نیز مطلوبیت آهنگ قرائت اشاره میکنیم:
1. شنیدن آهنگ قرائت مطابق فطرت بشر است؛
2. شنیدن آهنگ قرائت زمینهساز تدبر در قرآن است.
خلاصه ماشینی:
"آهنگ قرائت مطابق فطرت خداوند متعال پیام خود را در قالب گفتاری آهنگین به بشر ابلاغ کرده است، زیرا حکمت الهی بر این تعلق گرفته است که پیام آسمانی به بهترین صورت به بندگان برسد و آنان نیز متناسب با ساختار خلقت خود به بهترین صورت آن را بپذیرند.
از منظر حکمت و عرفان نیز این دیدگاه قابل نقد و بررسی است، زیرا حکما و عارفان بر این عقیدهاند که بین آهنگ خوش و فطرت آدمی سنخیتی است و لذا شایسته است که آفریدگار انسان با استفاده از این قابلیت پیام خود را به شیوه زیبا و روحافزا ابلاغ کرده و همان گونه نیز قرائت قرآن را خواستار شده است: در جایی فرموده است: و رتلناه ترتیلا (4) و در جای دیگر فرموده است: و رتلالقرآن ترتیلا.
از دسته دوم و اول نیز گاه افرادی یافت میشوند ـ و کم شمار نیستند ـ که در تعارض بین لذتهای حسی، وهمی و عقلی، لذتهای پستتر را فدای لذتهای متعالی میکنند و در جرگه گروه برتر قرار میگیرند و حسن أولئک رفیقا (16) ابن سینا برای دسته سوم شنیدن آهنگ را لازم میشمارد و میگوید: «انسان عارف نیازمند ریاضت ـ و تلاش و تمرین ـ است برای سه هدف: اول: دور ساختن غیر حق از راه حق؛ دوم: تابع ساختن نفس اماره به نفس مطمئنه تا قوای تخیل و وهم به سوی توهمات مناسب با امر قدسی کشیده شوند و از توهمات مناسب جهان پست خاکی روی گردان شوند؛ سوم: لطیف و پالوده کردن درون برای تنبه و آگاهی."