چکیده:
در این مقاله،برخی از نامها و اصطلاحات در گونههای مختلف زبان فارسی و گویشهای ایرانی بررسی و تحلیل شده است.نامها براشیای گوناگون و مفاهیم خاصی دلالت دارند امام پیوندشان به سبب داشتن اصلی مشترک با یکدیگر است.در این پژوهش، واژههای گویشی در چهار مقولهء مختلف(مواد خوراکی،گردی،ظروف،رنگ)،که صورتهای آوایی مشابه دارند،گردآوری شده است.هدف مقالهء حاضر یافتن توضیحی برای این شباهت و پیوند میان واژههای مورد بررسی است.این پیوند در واقع با فرض باور به ایزدبانوی بزرگ/ایزدبانوی مادر،که از باورهای کهن هند و اروپایی است،محتمل میشود. نتایج در نهایت نشان میدهد نخستین واژهها در ارتباط با باورهای انسانها بوده است.اکنون که این ارتباطها ناشناخته ماندهاند تحقیقاتی از این دست با تکیه برگویشها میتواند پیوند و همبستگی آغازین بین کلام و باورهای اسطورهای را نشان دهند.این نگاه نو به گویشهای ایرانی منجر به پیدایی حوزهء جدیدی در پژوهشهای فرهنگ عامه خواهد بود و بسیاری از مسائل تاریخ و فرهنگ ایران را روشن خواهد کرد.برای اثبات این فرضیه،بررسی تطبیقی با برخی از معادلهای زبان روسی نیز انجام گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"واژههای بالا با صورتهای آوایی مشابه به نام انواع نان اشاره دارند که بیشتر آنها شامل نانهای کوچک و گرد،نان شیرینیها،نانهای سوخته و تلف شده و خمیر شده یا نانی است که برای کودکان پخته میشود.
به غیر از نان،که اصلیترین ویژگی آن گردی واز نمادهای مؤنث است،واژههایی با صورتهای آوایی مشابه،در دیگر بخشها،با انواع نامهای نان،مانند kolc?a به معنی«هر چیز گرد»،مثل کلچهء قندی،کلچهء پنیر،کلچه زدن مار در گونهء اسفراینی و واژهء kolomb(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ) به معنی«هر چیز گرد و چاق و فربه»،به ویژه نان در بیرجندی و kollu-ba?d «گلولهء باد،گردباد»در شهربابکی،که ویژگی گردی را جدا از نان نشان میدهند،به روشنی نشان دهندهء ارتباط این واژهها با نام کالی، ایزدبانوی بزرگ،است و متأثر از باور گسترده به او.
در فهرست واژههای مربوط به گردی،دو واژهء kalak ،در یزدی،و kul ،در لری خرمآبادی،و در بختیاری چهارلنگ به معنی«ستون»که اولی در واقع با آن نوعی آیین در ارتباط بوده است،چنانکه روی آن آتش روشن میشده و به دور آن میگردیدند،جدای ویژگی گردی و آیینی بودن ستون،که میتواند آن را با نام ایزدبانوی بزرگ پیوند دهد،نظریهای است که براساس آن ستون تنها عنصر ساختی مناسب نیست بلکه بیشتر آن را نماد و نشانه دانستهاند.
در زبانها و گویشهای ایرانی،واژههایی(مانند نام برخی از نانها،خوشههای گندم، ظروف،و نیز مفاهیمی مانند گردی رنگ سیاه)شامل نام اشیاء،پدیدهها و مفاهیم وجود دارد،که در نگاه نخست هیچگونه پیوندی میان آنها دیده نمیشود،اما بررسی آنها نشان داد که تمام آنها تحت تأثیر باور به ایزدبانوی بزرگ و صورت دیگر این ایزدبانو به نام کالی،که هم اکنون فقط در هند باور رایجی است،نامگذاری شدهاند."