چکیده:
طبق مادة 264 ق.م. ایران، مالکیت مافیالذمه از طرق سقوط تعهد است. در این مقاله ابتدا مفهوم و ماهیت مالکیت مافیالذمه سپس منشاء و شرائط مالکیت آن و سرانجام آثار آن در 4 نظام حقوقی ایران، فرانسه، مصر و فقه امامیه بررسی میگردد و با رویکردی تطبیقی نقاط ضعف و قوت هر نظام آشکار میگردد و سرانجام نتیجه گرفته میشود که قانونگذار ایرانی نیازمند اصلاح و منقح کردن مقررات ناظر به مالکیت مافیالذمه است
According to article 264 of Iran’ Civil code، ownership of debts happens through the extinction of obligations. The present article deals first with the concept and nature of the ownership of debts، then with its origin and conditions، and finally with its effects in the four legal systems of Iran، France، Egypt، and Shiite jurisprudence. Adopting a comparative approach، the article raises the strong points as well as the weak points of each system concluding that the Iranian legislator is in need of rectification and expurgation of regulations concerning the ownership of debts.
خلاصه ماشینی:
"شیخ معتقداند هیچیک از انواع حق نمیتواند ثمن قرار گیرد زیرا در عرف مال به حساب نمیآید، سپس ایشان میفرماید اگر کسی اشکال کند که فقها بیع دین علی من هو علیه را اجازه فرمودهاند و این نوعی بیع حق است، پاسخ میدهیم که مانعی نیست که دین آن ما به تملیک من هو علیه درآید و ساقط شود و سپس میفرمایند: «والحاصل انه یعقل ان یکون مالک فی ذمته فیؤثر تملیکه السقوط و لایعقل ان یتسلط علی نفسه"(انصاری، 1382، ج 1، ص 120، البیع) این تنها جملهایی است که شیخ در مورد مالکیت مافیالذمه فرموده و ظاهرا این نوع تملیک را سقوط دین میداند، به نظر میرسد در فقه امامیه نیز مانند برخی نظامهای حقوقی از بین رفتن ارکان تعهد را به مثابة سقوط بلکه انهدام و الغای دین میدانند و سقوط دین را امری نزدیک به بدیهی تلقی کرده و بحث مستوفات و مستقلی در این باره نفرمودهاند؛ چنانکه خواهیم دید در مواردی نیز که صاحب جواهر متعرض بحث شده در اصل مسأله ماهیت و مفهوم وارد نشده و صرفا به آثار مسأله توجه فرمودهاند(نجفی، 1981، ج 28، ص 160، ج 26، ص 236، و ج 24 ص 53 و نجفی، 1381، ذیل واژة ذمه) به نظر میرسد مفهوم و ماهیت مالکیت مافیالذمه کما بیش در نظامهای حقوقی متفقعلیه است و از تفاوت معناداری برخوردا نیست."