چکیده:
جهانی شدن به عنوان بخشی از اقتصاد نوین در سالهای اخیر موضوع بحث بسیاری از اقتصاددانان بوده و مطالعات زیادی نیز در این زمینه انجام گرفته است. اقتصاد در سطح جهانی بهسرعت به سمت همگرایی در حال حرکت و ادغام اقتصادهای ملی در اقتصاد بینالمللی و وابستگی متقابل اقتصادی کشورها به شدت در حال افزایش است. با توجه به این که رقابتپذیری، حیاتیترین مساله در فرایند جهانی شدن است، شناخت مزیتهای نسبی کشور در بخشهای مختلف اقتصادی میتواند گام مهمی برای افزایش رقابتپذیری اقتصاد باشد. با پذیرش ایران در سازمان تجارت جهانی (WTO) بهعنوان عضو ناظر و آغاز مذاکرات برای عضویت در این سازمان لازم است، هر یک از بخشهای اقتصادی کشور نسبت به بررسی وضعیت رقابتی خود مطالعاتی را انجام دهند. یکی از صنایع مهمی که بدین منظور باید مورد مطالعه قرار گیرد، صنعت فرش دستباف است. به همین دلیل، این مقاله بر آن است تا با استفاده از روش ماتریس تحلیل سیاست (PAM)، چارچوبی را فراهم کند تا شاخصهایی را که در ارتباط با بحث آزادسازی و صنعت فرش دستباف ایران مطرح میشوند بهطور همزمان محاسبه و تحلیل کند. با توجه به ویژگیهای ساختاری و تنوع و تخصصهای منطقه ای گوناگون در خصوص شیوه بافت، طرح و نقشه و رنگ آمیزی فرشهای ایران، استان آذربایجان شرقی بهعنوان یکی از عمدهترین مراکز تولید فرش دستباف در ایران برای مطالعه حاضر انتخاب شده است. این استان با توجه به پیشینه و خصوصیات ظاهری و ویژگیهای بافت منحصر به فرد خود، در حال حاضر فرش دستباف 65 رج چله ابریشمی گل ابریشم کرک را به عنوان فرش برتر تولیدی- صادراتی خود معرفی کرده است. لذا ما در این تحقیق برای ارزیابی اثرات آزاد سازی تجاری بر صنعت فرش دستباف از اطلاعات مربوط به این فرش در سال 1385 استفاده کردیم. نتایج حاکی از این است که شاخص توان رقابت صادراتی برابر با 81/0 و نشاندهنده این است که فرش دستباف مذکور در شرایط فعلی در بازارهای جهانی دارای توان رقابت هزینهای است. همچنین شاخص مزیت نسبی بر اساس هزینه واحد که همان مزیت رقابتی واقعی در شرایط رقابت آزاد است، برابر با 83/0 و بیانگر این است که استان آذربایجان شرقی در تولید این فرش دارای مزیت نسبی است.
Globalization is a phenomenon of recent times. The world economy is moving towards a more intense & integrated status while at the same time local economies are becoming more interdependent. The fast pace of globalization and how to tackle the offspring ’s of such a movement have become a major challenge for the whole world as a whole in general and for the developing countries in particular. Considering the fact that competitiveness is the corner stone of globalization، it is very important to determine which sectors of an economy can withstand international competition so that domestic resources can be channeled to proper sectors while at the same time bring about the needed improvements and necessary changes to secure the required structural modifications. Since Persian Rug is a major non-oil export of the Islamic Republic of Iran (I.R.I)، it is quite important to study and analyze the level of competitiveness of this industry. In this study a Policy Analysis Matrix (PAM) is used to estimate certain indexes to evaluate the ability of the Persian Rug Industry to compete internationally before and after joining the WTO. Persian rugs are woven in different parts of the I.R.I. However، the rugs woven in Eastern Azarbayejan have worldwide reputation. For this reason the rugs woven in this province are chosen for analysis. Although different rugs are woven in this province، the one mostly exported is the hand-woven rug called 65-Radj Cheleh Abrishami Silk Flower. Therefore، our analysis is concentrated on this specific type of rug using the 2006 data. The results indicate that the Export Competitive Index (ECI) for the rug in question is 0.81. Based on this index the 65-Radj Cheleh Abrishami Silk Flower can compete in the world markets. Also the Comparative Advantage Index based on unit costs which is the same as real competitive advantage in a free competitive situation (which is the situation after being accepted to the WTO) for the said rug is 0.83. These numbers show that Eastern Azarbayejan province has a comparative advantage in the production of the rug in question.
خلاصه ماشینی:
برای سنجش توان رقابتی تولید فرش دستباف در این استان، پس از مرور مبانی نظری و روش شناسی تحقیق، ماتریس تحلیل سیاست معرفی شده و سپس شاخصهای مختلف مرتبط با ارزیابی اثرات پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی، شامل شاخصهای ضرايب حمايتی، مزيت نسبی و توان رقابت هزينهای، برای فرش مذکور محاسبه و در پایان نسبت به نرخ ارز و همچنین قیمت جهانی این فرش تحلیل حساسیت خواهند شد.
جدول 5- شاخصهاي مزيت نسبي در توليد يک متر مربع فرش دستباف 65 رج چله ابريشمي گل ابريشم کرک در استان آذربايجان شرقي {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مأخذ: محاسبات تحقيق شاخص UCS، برابر 83/0 است که کوچکتر از يک بوده و نشان ميدهد توليد فرش مورد مطالعه داراي مزيت نسبي است، چرا که در شرايط رقابت آزاد (شرايط بعد از پيوستن ايران به WTO) قيمت مجموع نهادهها در توليد اين فرش 83/0 درصد قيمت فرش خواهد بود.
یعنی با افزایش 10 درصدی در جدول 9- تحلیل حساسیت شاخصهای مختلف نسبت به تغییرات نرخ ارز و قیمت جهانی یک مترمربع فرش دستباف 65 رج چله ابریشمی گل ابریشم کرک در سال 1385 در استان آذربایجان شرقی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : محاسبات تحقیق نرخ ارز، میزان این شاخص 06/1 درصد کاهش ميیابد و وضعیت شاخص بهتر ميشود.
C. , (2000), "Food Self –Sufficiency, Comparative Advantage, and Agricultural Trade: A Policy Analysis Matrix for Chinese Agriculture", Center for Agricultural and Rural Development and Department of Economics, Working Paper, 99-WP 223.