چکیده:
در این مقاله سعی شده است علاوه بر بررسی میزان تأثیرپذیری دو شاعر بزرگ
حبسیهسرای ادب فارسی و عربی، یعنی مسعود سعد سلمان و ابوفراس حمدانی، از قرآن و
حدیث، این تأثیرپذیری در شعر دو شاعر مقایسه شود.
خلاصه ماشینی:
"به عنوان مثالی از این دست، در مدح یکی از بزرگان عصر خود گوید: پشت اسلام را دهی قوت چشم اقبال را کنی بیدار (دیوان، ص 180) مسعود سعد به ویژه در لابهلای سرودههای مدحی خود، به شعایر و مسائل مذهبی توجه نشان میدهد؛برای مثال، در ادامه مدح سلطان محمود، درباره ماه رمضان و فریضه روزه چنین میسراید: مه صیام درختی است بار او رحمت به آب زهد توان خورد هم ز شاخش بر (دیوان، ص 168) و آنگاه که به مدح سیف الدوله محمود مشغول است، دل مشغولی خود به دین را این گونه بیان میکند: بدسگالان بیدیانت را از جهان تارومار باید کرد روی خود را به پیش شاه جهان چون گل آبدار باید کرد جمله بنیاد دین و دولت را به حسام استوار باید کرد (دیوان، ص 133) مسعود، از هر فرصتی برای اظهار مسلمانی و اسلام خواهی خود استفاده میکند؛در جایی گوید: هیچ کس را غم ولایت نیست کار اسلام را رعایت نیست کارهای فساد را امروز حد و اندازهای و غایت نیست (دیوان، ص 59) با در نظر داشت نمونههای فوق، و با توجه دقیق به اشعار مسعود سعد، میتوان در زمینه جلوه مسائل مذهبی و اسلامی و اعتقادی در شعر مسعود سعد گفت: «اصولا مسعود سعد در لابهلای اشعار خود، به ویژه اشعار مدحی خود، با اسناد صفات دینخواهی و اسلامگرایی به ممدوحان خود، گهگاه توجه به مطالب و مسائل اسلامی و اعتقادی را در شعر خود در حدی متوسط، جلوهگر میسازد.
البته اغلب این شواهد با ذکر آیه مورد نظر ارائه خواهد شد؛ولی ضروری بود که ابتدا میزان تأثیرپذیری دو شاعر از قرآن در اشکال گوناگونش بیان و روشن شود که در مجموع، مسعود سعد، با توجه به شواهد، بسیار بیشتر از ابوفراس از قرآن متأثر بوده است.
بلی به فرمان گویم اگر هجا گویم از آنکه قول خداوند را به فرمانم بخوان ز قرآن بر از یحب و ما یظلم بدان طریق روم ز آنکه اهل قرآنم (دیوان، ص 362) مصراع دوم بیت اول اشاره دارد به آیه 40 سوره مبارکه نساء:«ان الله لا یظلم مثقال ذرة..."