چکیده:
پس از ورود ایران به دایرهء سیاسیت بین الملل در سالهای آغازین سدهء نوزدهم تا هنگام اشغال ایران در زمان جنگ جهانی دوم 1320/1941،یکی از ویژگیهای اصلی سیاست خارجی ایران به استثنای سالهای نخست پس از پیروزی انقلاب اکتبر در روسیه،رقابت انگلستان و روسیه و سپس اتحاد جماهیر شوروی بود.در این مدت برخی از دولتمردان ایرانی کوشیدند تا قدرت سوم(نیروی سوم)نیز به ایران وارد شود که این کار بینتیجه ماند.
وقوع جنگ جهانی دوم،تهاجم آلمان به شوروی،نزدیکی شوروی و انگلستان به یکدیگر و سرانجام،اشغال ایران سبب ایجاد تحولاتی در عرصهء سیاست خارجی ایران شد.یکی از مهمترین تحولات،دعوت دولت بریتانیا از امریکا برای حضور در صحنهء سیاسی ایران بود، موضوعی که سیاستمداران طرفدار نیروی سوم در ایران نیز از آن استقبال کردند.بررسی اسناد و مدارک بیانگر این امر است که موقعیت استراتژیک،منابع نفت و گاز همراه بازارهای تجاری ایران،دولت امریکا را علاقمند کرد تا موقعیت خود را در این کشور تثبیت کند.راهکار دولتمردان امریکا برای رسیدن به این هدف،دفاع از استقلال و تمامیت اراضی ایران بود و بحران در روابط ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم بر سر موضوع نفت شمال،زمینه را برای رسیدن به این هدف فراهم کرد.با توجه به چنین پیشینهای اساس پژوهش را این پرسش محوری تشکیل میدهد که موضوع نفت شمال در روابط ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم چه تأثیری بر افزایش نفوذ امریکا در ایران داشت؟
هدف از نگارش این نوشتار پاسخ دادن به پرسش طرح شده،با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانهای است.
خلاصه ماشینی:
"در روابط ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم بر سر موضوع نفت شمال،زمینه را برای
محوری تشکیل میدهد که موضوع نفت شمال در روابط ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی
-راهکار دولت امریکا برای رسیدن به اهداف خود در ایران چه بود؟ در این نوشتار کوشش شده تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و ابزار و
این دسته از پژوهشگران کوشش شوروی برای گرفتن امتیاز نفت شمال به دلیل برقراری
تشویق کرد تا برای گرفتن امتیاز نفت شمال ایران کوشش کند(همان،250-254).
این آغاز راه بود و فشار دولت شوروی برای وادار ساختن ایران به تجدید نظر در تصمیم
وارد آوردن فشار به ایران برای تجدید نظر در موضوع نفت شمال بوده است.
ایران و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم و پس از آن سبب افزایش نفوذ امریکا در ایران شد؟برای پاسخ دادن به این پرسش،شناخت اهداف امریکا در ایران به هنگام
سیاسی ایران کوشش کرد اما به دلیل بیتوجهی رهبران امریکا و مخالفت دولت بریتانیا
برخی بر این باورند که امریکا در زمان جنگ جهانی دوم در ایران اهداف بلند
ایران پس از مخالفت ایران با تقاضای این کشور برای گرفتن امتیاز نفت شمال و رویکرد
سیاستهای شوروی در ایران بیانگر واقعیتی جز این بود و اساس سیاست خارجی این
لایحهء موازنهء منفی،مانع اعطای امتیاز نفت شمال به شوروی شد و کمپانیهای نفتی امریکا و انگلیس نیز از دستیابی به حوزههای نفتی بلوچستان محروم شدند.
تقاضای شوروی برای گرفتن امتیاز نفت شمال در زمان جنگ جهانی دوم و امتناع"