چکیده:
دریای مدیترانه شرقی گسترش یافته است. از سالهای 1960 م.در آسیای صغیر،از یک طرف،بررسی معادن ابسیدین و از سوی دیگر، پیرامون پراکنش آن،پژوهشهایی آغاز شده است.هدف از این پژوهش برای تثبیت رگههای ابسیدین،جمعآوری نمونهها و آنالیز آنها به وسیله آزمایشگاه و مقایسهء آنها با ابسیدینهایی که در بررسیهای میدانی و استقرارگاهها به دست آمده،میباشد.برای دستیابی به یک نتیجهء علمی، نخستین پژوهش،در آسیای صغیر مرکزی بهویژه در منطقهء کاپادوکیه،خصوصا در گلوداغ و پیرامون آن انتخاب شده است.در بررسیهای 35 سال اخیر که در منطقهء شرقی آسیای صغیر صورت گرفته،منابع بسیار غنی سنگ ابسیدین و کارگاههای سنگتراشی در حوالی دریاچهء وان و شهر ارزوروم به اثبات رسیده است. بررسیها نشان میدهد که در خاور نزدیک باستان،بیشترین منابع سنگ ابسیدین در آسیای صغیر یافت میشده،زیرا کوههای آتشفشانی حسن داغ،ملندیز داغ،بین گول،نمرود داغ و کوههای آتشفشانی تندورک،دارای معادن سنگ ابسیدین بسیار غنی میباشند.
خلاصه ماشینی:
بررسیهای میدانی: این بررسیها روی هم رفته دربرگیرندهء حوزهء جنوب شرقی منطقهء کاپادوکیه را که معادن سنگ ابسیدین در آن وجود داشت در دستور کار قرار داده و مراکزی از قبیل ملندیز،گولّوداغ و ننزی داغ،که مجموعا در محدودهء استانهای نیده و آکسارای قرار گرفته مورد پژوهش واقع شده است.
افزون بر قلعه تپّه،در فلات مرکزی آسیای صغیر،در حوالی شهر آکسارای (Aksaray) موجودّیت دست ابزارهای ابسیدینی را میتوان براساس کاوشهای باستانشناسی در استقرار نوسنگی 01/000 سال پیش از این موسولار (Musular) مشاهده کرد (O?zbas?aran,2000,44) روی هم رفته،بیست درصد دست ابزارهای سنگ ابسیدین را سر پیکانها تشکیل میدهد که در کنار سنگ ابسیدین دست ابزارهای ساختهشده از سنگ چخماق نیز از یافتههای دوره نوسنگی بدون سفال موسولار است (تصویر 12).
افزون بر بحث فوقّ بررسیها و کاوشهای باستانشناسیّ کاربرد و پراکنش سنگ ابسیدین را در بیشتر استقرارهای پیش از تاریخ،بهویژه در خلال عصر نوسنگی و مس و سنگ در آسیای صغیر کاملا روشن نموده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره میشود: تپّهء چای اونو: این تپّه از لحاظ موقعیّت جغرافیایی،در حوزهء جنوب شرقی آسیای صغیر و در شمال غربی شهر دیاربکر و در کنار یکی از شاخههای رودخانهء دجله،به نام بوغاز چای واقع شده است.
(o?zdogan 1996) در استقرارهای چای اونو،موادّ خام گوناگونی که در اطراف وجود داشت مورد استفاده قرار گرفته و در ساختن دست ابزار،بیش از پنجاه درصد از شیشهء طبیعی،یعنی سنگ ابسیدین استفاده شده است و جالب توجّه اینکه ساکنین چای اونو،ابسیدین موردنیاز خود را از معادن بین گول که در 051 کیلومتری آن و در شمال جنوب شرقی کوههای تروروس واقع شده تهیه میکردند.