خلاصه ماشینی:
اما اگر ازین قید بگذریم و آثاری را که از جامعههای غیر مسلمان نیز بزبان فارسی بجا مانده است در نظر آوریم،آنگاه این معنی صورتی دیگر میپذیرد.
Mu?ller )در سال 1904 در ضمن انتشار اولین مجموعه نسبة بزرگ از آثار مانوی متذکر شد که در میان نسخی که (1)-این مقاله اکنون انتشار یافته است.
میان این تاریخ و زمانی که فارسی میانه جای خود را بفارسی دری سپرده است چندان فاصلهای نیست،چه زمان این انتقال را بفارسی دری باید در حدود اواخر قرن نهم میلادی(سوم هجری)قرار داد.
خوشبختانه این نظر تأیید گردید و معلوم شد که هردو قطعه بیکدیگر تعلق دارد بهمین مناسبت اکنون نیز در برلین این دو قطعه در پی هم قرار داده شده است.
من بخصوص ازاینرو میتوانم ازین بحث بگذرم که دوست و همکار من آقای دکتر لانگ( Long )همین موضوع را در مقالهای که تا چند هفته دیگر در«نشریهء مدرسه مطالعات شرقی»انتشار خواهد یافت بتفصیل مورد بحث قرار داده است1و این بحث با توجه بروایت مفصلتری ازین داستان بزبان گرجی که اخیرا بدست افتاده و در روشن ساختن نقل سلسله روایات کمک مهمی میکند بعمل آمده است.
درینباره ممکن است من فقط باین نکته اشاره کنم که تاکنون مکرر این فرض اظهار شده است که سرحلقهء سلسله روایات این داستان که اساس هندی و بودائی دارد از میان مانویان برخاسته.
این معنی بخصوص از آنجا تأیید میشود که صورتی از نام قهرمانان داستان که سابقا ذکر شد حاکی از آنست که روایت فارسی بر سایر روایات موجود این داستان مقدم است:در عربی نام بلوهر،زاهد خردمند،معمولا با فتح باء(بلوهر Balauhar )ضبط شده که در هجای اول با صورت گرجی این اسم«بلهور»( Balahvar ) یکسان است.