خلاصه ماشینی:
"10اما در منابع پهلوی11و آثار دوران اسلامی،12که بیشتر بر خداینامه پهلوی و ترجمههای عربی آن متکی هستند، برای اهمیت دادن به طبقهء دهقانان،اصل آنان به ویکرد یا ویکرت12،برادر هوشنگ شاه افسانهای باز میگردد،گرچه در بعضی روایتها خود هوشنگ14 یا منوچهر15را مبدع این طبقه دانستهاند،همانگونه که مبدع طبقات چهارگانهء ساسانی جمشید شاه پیشدادی به شمار آمده است.
نویسندهء حدود العالم45تعدادی از دهقانهای نواحی ماوراء النهر را یاد میکند و در اشعار فارسی تا قرن ششم هجری نیز دهقان در مفهوم حاکم و امیر و سرور،خصوصا در شرق ایران(خراسان و ماوراء النهر)،به کار رفته است.
50 اهمیت و نفوذ محلی دهقانان سبب میشد که اینان گاه در حوادث سیاسی و اجتماعی طرف شور فرمانروایان عرب نواحی قرار میگرفتند51و گاه خود در اختلافات میان حکام عرب به طرفداری یکی از متخاصمان برمیخاستند،مانند جانبداری دهقانان فاریاب و مرو و غیره از حارث بن سریج در برابر عاصم بن عبد الله در سال 116 هجری.
55 بسیاری از رجال سیاسی مهم قرون نخستین اسلامی در شرق ایران از زمرهء دهقانان بوده یا نسب آنان به خاندانهای دهقانان میرسیده است مانند احمد بن سهل بن هاشم از امیران معروف عهد سامانی که از دهقانان جیرنج(مرو)و از نوادگان یزدگرد سوم ساسانی به شمار میرفته است.
70در کتابهای عربی و فارسی دوران اسلامی به نامهای دانشمندان و ادبای بسیاری برمیخوریم که از قرن سوم و چهارم با عنوان دهقان یاد شدهاند یا از خانوادهء دهقانان بودهاند و در میان آنان به دانشمندان علوم دینی اسلامی نیز برمیخوریم."