چکیده:
در سالهای پایانی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، خلیج فارس تا سال 1907 م. خلیج فارس صحنه رقابت قدرتهای بزرگ اروپایی به ویژه روسیه و انگلستان گردید. از دهه 1860 م.، روسیه، رقیب انگلستان، در سراسر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با پیشروی به سوی آسیای مرکزی، هند را مورد تهدید قرار می داد. در اوایل قرن بیستم تهدید نظامی روسیه نه تنها از مرزهای شمال غربی هند، سیستان و بلوچستان بلکه از طریق دریا نیز بود و آن، زمانی اتفاق افتاد که کشتی های جنگی و تجاری روسیه در اقیانوس هند و خلیج فارس پدیدار شدند. این در شرایطی بود که از دهه 1860 م. بهبود سیستم ارتباطی از جمله راه اندازی کابل دریایی خلیج فارس و به کارگیری کشتی های بخار و باز شدن کانال سوئز بر نفوذ سیاسی و تجاری انگلستان در خلیج فارس افزوده بود. این رقابتها زمانی به اوج خود رسید که هر دو قدرت در صدد ایجاد پایگاه دریایی در خلیج فارس برآمدند.
خلاصه ماشینی:
در اوائل قرن بیستم تهدید نظامی روسیه نه تنها از مرزهای شمال غربی هند،سیستان و بلوچستان بلکه از طریق دریا نیز بود و آن،زمانی اتّفاق افتاد که کشتیهای جنگی و تجاری روسیه در اقیانوس هند و خلیجفارس پدیدار شدند.
در همان سال نخست حکومت خود در هند چنین نوشت: «چنانچه خط آهن روسی از مسیر ایران شرقی به خلیجفارس متصل شود، کافی است که آن را معادل از دست دادن قطعی سیستان توسط بریتانیای کبیر بدانیم.
به جرج هامیلتون،وزیر هندوستان انگلیس نوشت،بر این باور بود که همانگونه که روسیه در صدد تأسیس یک پایگاه دریایی در خلیجفارس است، انتخاب یک مکان برای چنین هدفی برای انگلستان ضروری است( Busch,p.
برگزار شد پیشنهادهای حکومت هند مورد بازنگری قرار گرفت؛آن این بود که در صورت وقوع جنگ و یا در صورت وقوع هرج و مرج در ایران که ممکن است منجر به اشغال مناطق شمالی کشور از سوی روسیه شود سربازان هندی بریتانیا باید بندر عبّاس و جزایر قشم،هنگام و هرمز را تصرف کنند.
نتیجه: در این مقاله رقابت دو دولت روسیه و انگلستان برای نفوذ و تسلط بر خلیجفارس مورد بررسی قرار گرفته است.
روسیه،رقیب انگلستان،در سراسر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم با پیشروی به سوی آسیای مرکزی،هند را مورد تهدید قرار داد و این در شرایطی بود که از دهه 1860 بهبود سیستم ارتباطی از جمله راهاندازی کابل دریایی خلیجفارس و به کارگیری کشتیهای بخار و باز شدن کانال سوئز بر نفوذ سیاسی و تجاری انگلستان در خلیجفارس افزود.