چکیده:
هر ملتی با توجه به گذشته و تاریخ خود نگرش خاصی به جهان پهناور هستی دارد، و در واقع از ملاکهای شناخت یک ملت دیدگاههایی است که آن ملت نسبت به اطراف زندگی خود و موجودات در آن دارند . در ادبیات نمادین، هر موجودی نماد و سنبل یک چیز میباشد؛ مثلا خروس نماد تمایلات شدید جنسی، شیر مظهر قدرت و کبوتر سنبل لهو و لعب و بازیگری و … هست، و برای پی بردن به اصل و ریشه این نمادها ؛ باید مطالعات دقیقی در زندگی هر جانوری داشته باشیم و تا این که دلایل شناخته شدن هر جانوری را بعنوان نماد و سنبل معنایی پیدا کنیم. روی این اصل، نگارنده به گرد آوری ویژگیهای پرندة شگفتیها ، «طاووس» دست زده است تا در خور توان خود معلوم دارد که در طول اعصار و قرون، شعرا نسبت به این پرنده چه خصوصیاتی قائل شده و ازآن بهره جستهاند.
خلاصه ماشینی:
(10) علت بدیمن بودن و نحس بودن طاووس : شگفت آن است که این پرنده را با حسن و زیبایی که دارد به فال بد گیرند وشاید، سبب آن باشد که مسبب دخول، ابلیس را در بهشت و خروج ابوالبشر را از بهشت نیز به طاووس نسبت میدهند و گویند چون آن حضرت در تمام طول زندگانی از خانه و بنگاه و زاد و نژاد و سرای جاودانی خویش آواره گشت، نگاهداری این مرغ در خانه از یمن و برکت دور باشد .
» (15) امام صادق «ع» فرمودهاند : آن چهار پرنده عبارت بودند از : « طاووس ، خروس ، مرغابی ، کلاغ » (16) ( بحار النوار جلد 12 صفحه 61 ) خواجوی کرمانی، بارگاه جانان را از لحاظ صعب المثال بودن، به منزل طاووس مثل زده است : شاهد شعری : اگر چه پشه نیارد شدن ملازم بازز آهم آتش نمرود بفسرد آن دم مرا به منزل طاووس رغبتیست عظیمکه در دلم گذرد یاد کوه ابراهیم(17) طاووس در امثال و ضرب المثلها : 1- طاووس علیین شدن ( علیین : مرتبه هفتم از مراتب بهشت ) : آن شغالی رفت اندر خم رنگپس بر آمد پوستین رنگین شده اند آن خم کرد یک ساعت رنگکه منم طاووس علیین شده ( مولوی) « بنا به گفته مستشرق معروف ، رینولد نیکلسن در شرح مثنوی ، این حکایت با یکی از قصههای منسوب به اروپا مناسبتی دارد.