خلاصه ماشینی:
"10 این گرایش کلامی که از همان دورۀ امام صادق(ع)به شکل یک بررسی اختلافات فکری و دیدگاههای نظری پیروان امامان(ع)در همان دوره نشان میدهد که در میان ایشان نیز بر سر مباحثی چون حجیت و میزان کاربرد عقل در مباحث نظری و فقهی اختلاف نظر بوده است (به تصویر صفحه مراجعه شود) گرایش کوچک در میان برخی اصحاب امامان(ع)طرفدار داشت،هیچگاه عقل را منبع مستقل نمیپنداشت و آن را به عنوان ابزاری برای مباحثات کلامی و مذهبی به کار میگرفت.
49 گرچه استرآبادی،ابن جنید اسکافی(قرن 4 ق)را اولین فقیهی دانسته که روش اهل اجتهاد و قیاس را در فقه امامی مرسوم نمود و بدان عمل کرد،50ولی نمونههایی از عمل به قیاس و رأی حتی در دورۀ حضور امامان(ع)نیز گزارش شده است:در برخی روایات از عمل بعضی از اصحاب امامان(ع)به قیاس-آنجا که حکم مسئله فقهی در کتاب و سنت مذکور نباشد،51و در برخی روایات دیگر سخن از عمل آنان به رأی به میان آمده است.
59 ولی با این حال برخلاف نظر اصحاب حدیث دورۀ حضور،فقیهان و محققان اصحاب امامان(ع)که در ابحاث فقهی انظار دقیقی از آنان برجای مانده است،در کنار مخالفتهایی که با قیاس و رأی داشتهاند،اهل استنباط فقهی بودهاند،اینان تنها برنصوص تکیه نمیکردند،بلکه براساس احکام و ضوابط کلی قرآنی و حدیثی و گاه با بهرهگیری از برخی روشهای اصولی و تحلیلی و در موارد تناقض ادله به تعادل و تراجیح میپرداختند،چنانکه مدرسی60نشان داده است اینان براساس روشهای استدلالی و تعقلی در چهارچوب نصوص قرآن و سنت با استفاده از شیوۀ قیاس منطقی و نه روش ظنی تمثیل منطقی که در عرف فقهی قیاس نامیده میشود،61به تدوین فقه پرداختهاند."