چکیده:
بشر از هنگامی که قطعات خالص فلزاتی مانند مس و طلا را شناخت،مانند کار با سایر مواد و منابع طبیعی،در اثر تجربیاتی که در کار با فلز کسب نمود،در این زمینه نیز به پیشرفتهای مهمی دست یافت که نتیجه آن ساخت اشیاء بسیار باارزش فرهنگی در ادوار گذشته از فلزات مختلف جهت نیل به اهداف خاص میباشد.یک سری از این اشیاء فلزی دارای ترکیب بالایی از مس و آرسنیک میباشند و اکثرا در محدوده زمانی خاصی در گذشته تهیه شدهاند.باوجود مطالعاتی که تاکنون در زمینه شناخت این سری اشیاء دارای ترکیب بالای مس و آرسنیک مبهم است.در این نوشتار بر آنیم که با استفاده از منابع مختلف زمینشناسی، فلزشناسی و یافتهها و مطالعات در ارتباط با فلزگری کهن،موضوع مسهای آرسنیکدار را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم.
خلاصه ماشینی:
"(مجیدزاده،4631:302)به نظر کارلس91ایراد اصلی بر روی فلز آرسنیک از لحاظ فلزگری آن نیست،بلکه بخاطر زهرآگین بودن بیشتر نمکهای آرسنیکس است که ساخت مسهای آرسنیکدار را به صورت مراحل مخاطرهآمیزی برای فلزگران در آورده است (Moorey,1969:134) موری دلیل برتری یافتن مفرغهای قلعی را به سبب دو عامل میداند،یکی از لحاظ تکنولوژیکی بوده است مثلا میزان سختی که موجب برندگی و تیزی لبههای تبرهای ساخته شده از ترکیبات مس میشده در مسهای آرسنیکدار به طور محسوسی پایینتر از مفرغهای قلعی است،دیگری فواید ظاهری و تزئینی قلع در مفرغهای قلعی است،یعنی ممکن است که در مراحل اولیه رنگ طلایی برخی از ترکیبات مس-قلع موجب افزایش ارزش حالت آنها شده باشد (Moorey,1994:253) جهت بررسی بهتر این فرآیند بایستی این موضوع را از دو جنبه مورد مطالعه و تحلیل قرار دهیم: الف-طبیعت آرسنیک در منابع معدنی مورد استفاده:باوجود اینکه همانطوری که پیشتر نیز اشاره شد وجود آرسنیک در میان مواد اولیه مورد استفاده در ساخت مسهای آرسنیکدار،مراحل مختلف احیاء و ذوب و ریختهگری تولیدات فلزی را آسانتر مینمود با این حال طبیعت آرسنیک بصورتی است که در کنار این خواص خوبی که داشت،به تدریج مشکلاتی را برای فلزگران به وجود میآورد یکی از این مسائل تبخیر شدن و بصورت گاز درآمدن آرسنیک است."