چکیده:
سید یحیی فدائی یزدی از جمله شخصیتهای علمی و ادبی قرن سیزدهم میباشد. او در شهر یزد زندگیش در
اشتغال به تعلیم و تعلم سپری نموده است. و در سال 1280 یا 1282 هجری قمری رودر نقاب خاک کشید، و
مجموعهای از آثار علمی و ادبی از خود بجای گذاشت. از جمله آثار قلمی او کتاب «منظومة فی علم النحو» به
زبان عربی است که مشتمل بر بیشترین مطالب نحوی میباشد و تاکنون بصورت نسخه خطی باقی مانده.
مؤلف آراء و نظریههای مختلف را از مکتب بصریان و کوفیان و دیگر علمای نحوی فراهم آورده و بازبردستی
پیوستگی و انسجام بخشیده و به شیوه شیرین به نظم درآورده. در این منظومه بعضی از مطالب نحوی با
تفصیلات بیشتر از ألفیه ابن مالک بیان شده.
خلاصه ماشینی:
از جمله آثار قلمی او کتاب «منظومة فی علم النحو» به زبان عربی است که مشتمل بر بیشترین مطالب نحوی میباشد و تاکنون بصورت نسخه خطی باقی مانده.
حضرت علی علیهالسلام نیز که خود بر این امر آگاه و مطلع بود به او فرمان داد تا به تدوین دستور زبان عربی ـ که بعدا علم نحو نام گرفت بپردازد.
»(تذکره میکده، ص 202ـ201) دهخدا هم به نقل از کتاب "الذریعة" در شرح حال فدایی چنین گوید: «فدایی یزدی اسمش سید یحیی پسر میرزا محمد علی وامق ابن سید محمدباقر طباطبایی از جانب مادر یزدی بود...
البته فدایی منظومه خود را برتر از الفیه ابن مالک میداند و در ابیات مقدمه به این امر اشاره نموده، امّا باید توجه داشت که ابن مالک هم مطالب نحوی و هم صرفی را در ألفیه خود آورده و فدایی فقط به بیان مطالب نحوی پرداخته است، و خود در خاتمه منظومه در اینباره چنین گوید: وَ ما قَصَدتُ جَمْعَهُ قَد کَمَلا نَظما علی النَّحوِ فَحَسبُ اشْتَمَلا بنابراین نمیتوان سخن فدایی را در این مورد بطور مطلق پذیرفت ، ولی از آنجا که او پس از گذشت چند قرن از تألیف ألفیه ابن مالک منظومه خود را تألیف نموده است، و علاوه بر ألفیه از منابع و تألیفات دانشمندان قبل و بعد از دوران ابن مالک استفاده کرده، در بیان بعضی از مطالب نحوی از تفصیلات بیشتری برخوردار است.