چکیده:
دکتر مخزومی که با مشکلات صرف و نحوی دانشآموزان و دانشجویان عرب بویژه(عراقی)روبهرو شده بود،درصدد برآمد نحوی ارائه دهد که به دور از مباحث پرتکلف و پیچیده باشد و در این راستا نحوی را که معتقد است به طبیعت زبان بیشتر نزدیک است تا نظر نحویان متکلم و فیلسوفمآب در کتاب "فی النحو العربی نقد و توجیه"که نگارنده مقاله برای تبیین آن تلاش کرده است، مطرح ساخت.ناگفته نماند دکتر مخزومی الگوی عملی نظرات خود را در کتاب "النحو العربی قواعد و تطبیق"ارائه کرده است. مخزومی بر آن بوده است با بهرهگیری از نظرات گوناگون،به دور از هرگونه تعصبی درصدد ارایه نحوی باشد قابل فراگیری نه فراگریزی.
خلاصه ماشینی:
ناگفته نماند آنچه که مقاله حاضر دنبال میکند،نه بررسی تما اندیشه و جزئیات موردنظر دکتر مخزومی است که اگر چنین مینمود،مثنوی هفتاد من کاغذ شود، بلکه مقاله در تلاش است ضمن طرح شالوده تفکر دکتر مخزومی؛فرهیختهای نحوی که متأسفانه برای ما ایرانیان گمنام مانده را بشناساند که شاید تعاطی افکار در این زمینه منجر به ارائه نحوی گردد که شاغلین به آن و تحصیلکردگان به دور از مباحث زجرآور و بیپایه،از قواعدی بهرهمند گرداند که در درک معناشناسی آنها را یاری کند،چه هدف اصلی نحو تبیان معناست.
دکتر مخزومی در نگارش رسالهء کارشناسی ارشد و دکتری خود،دو مکتب بصری و کوفی و آرای پراکنده نحویان در کتب گوناگون و شرحهای"الکتاب"سیبویه از جمله سیرافی و شرح مفصل"زمخشری"و"الانصاف"و"الرد علی النحاة"ابن مضاء قرطبی را بهخوبی مورد مطالعه قرار داد.
(النحو العربی،ص 11) مخزومی و جمله از آنجایی که مرکّب(همان،ص 73)تام موضوع مورد مطالعهء وی میباشد و در آن بحث از کلمه،نه از حیث مخارج حروف و صفات،(همان،ص 73)بلکه تألیف آن در جمله موردنظر است،در این راستا برای مخزومی جمله برخلاف نحویان دیگر،از اهمیت اصلی و محوری برخوردار است.
(فی النحو العربی،ص 05) بنابراین جملهء ظرفیه از نظر ابن هشام،مبتنی بر این اساس است که ظرف و مجرور یک طرف اسناد هستند و بر مسند الیه مقدم است،مشروط به اینکه متکی به استفهام و یا نفی و نظیر آن باشند.
مخزومی قائل است که رفع خبر در این موارد برای این است که خبر،صفت مسند الیه یا مبتدا است، مخزومی نظر کوفیان را فراموش نمیکند که خبر وقتی مرفوع میشود که عین مبتدا باشد.