چکیده:
«امانتداری» که از «نیازهای اجتماعی بشر» است، در استوارسازی پیوندهای
جامعه نقشی بسزا دارد؛ زیرا استواری پیوندها در جوامع بشری وامدار امانتداری
و گسترش آن در جامعه است. اگر در جامعه امانتها رعایت شود، اعتماد دوسویه
رو به فزونی مینهد و روابط انسانها نیکو و مستحکم میگردد و اگر روحیه
امانتداری تضعیف گردد و این خصلت پسندیده، کمرنگ شود، اعتماد لازم از
میان میرود و حالت مرگبار تشویش و نگرانی بر فضای زندگی مردم سایه
میافکند و سرانجام، شیرازه زندگی اجتماعی از هم میپاشد.
این پژوهش که به هدف تقویت روحیه امانتداری و گسترش این فضیلت
اخلاقی در جامعه، تدوین یافته است، بر آن است تا با استفاده از آموزههای
اسلامی، این موضوع را در سه بخش «گسترهها»، «عوامل و زمینهها» و «آثار و
پیامدهای امانت و خیانت در امانت» سامان دهد.
خلاصه ماشینی:
"امانتداری نسبت به صاحبان امانت آنگاه که از ضرورت امانتداری سخن به میان میآید، ممکن است فقط امانتهای دیگر همنوعان به ذهن آید، ولی حق، این است که در فرهنگ قرآنی، امانتداری تنها به این نوع از امانتها اختصاص نمییابد، بلکه افزون بر آن، امانتهای خداوند، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم و امانتهای خود شخص را نیز شامل است.
همه امانتهای مالی و مادی (اعم از امانتهای مالکی و قراردادی و امانتهای شرعی و قانونی) از نظر عقل و دین امانت محسوب میشود و پاسداشتن آن امری بایسته است؛ از این رو به حکم آیه «إن الله یأمرکم أن تؤدوا الأمانات إلی أهلها» (1) باید در اولین فرصت، امانتها را به صاحبان آن برگرداند؛ زیرا خیانت به امانت گناهی بزرگ است، تا آنجا که پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمود: کسی که در دنیا به امانتی خیانتی کند و آن را به صاحبش برنگرداند و مرگش فرارسد، بر غیر آیین من مرده است.
2. اسرار عمومی یکی از امانتهای اجتماعی، اسرار نظام اسلامی است و اگر کسی آن را افشا کند، مشمول این کلام امام علی علیهالسلام است که فرمودهاند: من أفشی سرا استودعه فقد خان؛ (2) هر کس رازی را که به امانت گرفته است، فاش کند، خیانت کرده است.
امام علی علیهالسلام در بیان این مطلب که بسیاری از ناکامیها ریشه در خیانت دارد، در فرازی از نامه خود به یکی از کارگزاران مالیاتی میفرمایند: کسی که امانت را سبک شمارد و در خیانت به آن فرو رود و جان و دین خویش را از خیانت پاک نکند، در این سرا در خواری و رسوایی را به روی خود گشوده است و در سرای دیگر، خوارتر و رسواتر شود."