چکیده:
در مقاله حاضر، با بهرهگیری از دو مفهوم «پارادایم» و «استراتژی سیاسی»، در بعد
نظری به کاوش در اندیشه و رفتار جریانهای هاشمی پس از قیام عاشورا پرداختهایم. هم
چنین با نگاهی به تاثیرات عاشورا بر هاشمیان، پارادایم اعتقادی ـ سیاسی که متعلق به
امامیه است و نیز پارادایم سیاسی که مربوط به سایر رهیافتهاست بررسی شده است.
ذیل دو پارادایم اصلی، رهیافتهای «علوی ـ فاطمی» با گرایشهای امامیان، حسنیان و
زیدیان؛ «علوی ـ غیرفاطمی» (حنفیان)؛ و رهیافت «عباسی» مورد کاوش قرار گرفته است.
در ادامه این سه رهیافت با شاخصهایی، چون: اندیشه سیاسی؛ مبارزه با رژیم/ مبارزه
بر رژیم؛ مبارزه باز/ پوشیده؛ اصلاح / انقلاب؛ و نحوه ارتباط با سایر رهیافتها،
سنجیده شدهاند.
خلاصه ماشینی:
"حرکت امام باقر(ع) و مبارزه پنهانی آن حضرت نیز از طریق فعالیتهای علمی، فرهنگی، نقل روایات و تشکیل حوزههای نظریهپردازی صورت گرفت که از دو جنبه، سلاحی سیاسی در برابر رژیم محسوب میشد؛ اولا، در راستای سیاست کلی تربیت نیروهای مخلص، توانمند و همهجانبه نگر بود و ثانیا، آن حضرت، نماینده نوعی مبارزه بیصدا با ارکان و اندیشههای حاکم بر رژیم به شمار میرفت؛ به عنوان نمونه، میتوان به تلاشهای آن حضرت در رد نظرات مرجئه که اغلب زمینهساز تداوم استبداد اموی بودند، اشاره نمود.
ارتباط عباسیان با حنفیان پس از مرگ ابوهاشم نیز مبتنی بر اتحاد سیاسی و عقیدتی بود که البته این امر تا هنگامی که عباسیان مشروعیت خود را مستقیما از طریق عباس به پیامبر متصل نساخته بودند، ادامه داشت.
نام رهیافت نام رهیافت اندیشه سیاسی مبارزه در رژیم/ با رژیم مبارزه باز/ پوشیده انقلاب/ اصلاح امامیه اعتقادی فرهنگی سیاسی امامت به نص جلی، مرجعیت علمی ـ سیاسی امامان مبارزه با رژیم پوشیده/ پنهان کاری پوشیده/ پنهان کاری زیدیه سیاسی امامت به نص خفی، پذیرش امامت مفضول با رژیم پوشیده/ زیرزمینی اقدام علنی انقلاب حسنیان سیاسی تقدم علی(ع) و اولاد فاطمه به خلافت با رژیم پوشیده/ زیرزمینی انقلاب حنفیان سیاسی امامت اولاد علی/ حنفیه با رژیم پوشیده/ زیرزمینی انقلاب عباسیان سیاسی در ابتدا امامت از طریق حنفیان در ادامه: امامت از طریق عباس و اتصال به پیامبر با رژیم پوشیده/ زیرزمینی اقدام علنی انقلابنحوه تعامل گفتمانها و رویکردهای مختلف هاشمی نیز بدین قرار است که رابطه گفتمان اعتقادی ـ سیاسی امامیه با گفتمان سیاسی دیگر گروهها، رابطهای عادی و بدون برخورد خاص بود و در دو حوزه جداگانه قرار میگرفت."