چکیده:
عنوان «افسانههای حسین» در ذیل مدخل «حسینبن علی» در «دائرةالمعارف اسلام» لایدن هلند قرار دارد. نویسنده این عنوان اعتقاد دارد برخی از شیعیان افراطی شخصیت حسینبن علی را فرازمینی میپندارند و چیزهایی را به او نسبت میدهند. وجود نوری امام قبل از خلقت، مقام شفاعت در آخرت و معجزات دورانهای گوناگون زندگی آن حضرت از جمله اموری هستند که نویسنده عنوان «افسانههای حسین» را برای آن برگزیده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای در پی آن است که شیوههای بهکاررفته در این عنوان را بررسی کند تا درستی روش نویسنده را بسنجد. با وجود تلاش نویسنده در بهرهگیری از منابع مختلف و توجه به سیر تاریخی در بیان مسائل، وی برخی امور را نادیده گرفته است؛ از جمله: حذف مقدمات لازم عقلی و نقلی در بیان برخی مطالب، خطا در برداشت، مراجعه مستقیم به منابع خام حدیثی در انتقال اعتقادات کلامی، غلبه پیشفرضها و اجتهادات به جای بیان عقاید شیعه. این مسئله موجب وارد آمدن نقدهای جدی در زمینه روش استنادی، علمی منطقی، معرفتشناسی و ساختاری به این بخش از مدخل شده است.
The title "legends of Husain" is under the entry of "Husain bin Ali" in "Encyclopedia of Islam" in Leiden, Holland. The author of this article believes that some extreme Shiites consider the personality of Husain bin Ali to be extraterrestrial and attribute some things to him. The presence of light of the Imam before creation, the position of intercession in the afterlife and the miracles of his lifetime are among the things for which the author chose the title "legends of Husain". Using a descriptive-analytical approach and using deskresearch, this article seeks to examine this title to measure the correctness of the author's method. Despite the writer's efforts in using different sources and paying attention to the historical course in explaining the issues, he has neglected some matters; Including: Eliminating the necessary rational and narrative prerequisites in the statement of some content, errors in interpretation, direct reference to the raw hadith sources in the transmission of theological beliefs, the predominance of presuppositions and ijtihad instead of the expression of Shia beliefs. This problem has caused serious criticisms in the field of citation method, logical science, epistemology and structure to this part of the entry.
خلاصه ماشینی:
بنابراين بهعنوان شيعه اماميه لازم است نسبت به آنچه درباره اماميه و آموزههاي منتسب به آن نوشته ميشود و نيز معرفي صحيح خود به جامعه غيرآشنا با فضاي شيعي، تلاش کنیم اين وظيفه را در ابعاد و اشکال گوناگونی، همچون بررسي يک مدخل خاص يا بررسي چند مدخل از نگاه فرقه يا مکتب خاص به انجام رسانيم.
آنچه در اين نوشتار مطرح ميشود ارزيابي روشيِ عنوان «افسانههاي حسين» از مدخل «حسينبن علي» در دائرةالمعارف اسلام لايدن هلند براساس باورهاي کلامي اماميه است.
از ميان مطالعات بهعملآمده، تحقيق و پژوهش مستقلي درباره «ارزيابي روشي عنوان "افسانههاي حسين" از مدخل "حسينبن علي" در دائرةالمعارف اسلام لايدن هلند براساس باورهاي کلامي اماميه» به چشم نميخورد.
چنانچه پيش از اين نيز گذشت، نويسنده مدخل با صرفنظر کردن از مقدمات لازمِ بحث و ادله و توضيحات پيراموني، در تشريح نظام اعتقادي شيعه درباره شخصيت حسينبن علي( بهعنوان امام شيعه و منتخب خداوند موفق نبوده است.
نتيجهگيری عنوان «افسانههاي حسينبن علی» در ذيل مدخل «حسينبن علي» در دائرةالمعارف اسلام لايدن هلند تعدادي از اعتقادات کلامي ـ فلسفي شيعيان اماميه را بررسی کرده است که در نگاهي خوشبينانه، نويسنده به سبب ناتواني در دستيابي به مقدمات و لوازم بحث، آن را خرافه و افسانهاي از سوي شيعيان دوستدار حسينبن علي( يا به تعبير خود او، «شيعيان افراطي» ميداند.
همه اين نکات سبب شده است اين مدخل در ارائه ساختار نظاممند تفکر شيعه درباره شخصيت حسينبن علي( بهعنوان امام و منصوب از ناحيه خداوند، موفقيتي نداشته باشد و برخورد گزينشي او در نقل اعتقادات کلامي اماميه و تفسير به رأي به جاي انتقال تفکر شيعه، تفکري افسانهاي و خرافي به نمايش گذاشته است.