چکیده:
«خلاقیت» به معنای پدید آوردن هر اثر نو و ارزشمند از طریق اکتشاف است. «نوآوری» به معنای ساختن چیزی نو و نتیجه خلاقیت است. «خلاقیت» در قرآن به معنای «ابداع شیء» آمده است. این تحقیق به دنبال رهیافتهای خلاقیت و نوآوری در قرآن کریم است. براساس بررسی پیشینه پژوهش و سوال اصلی آن، گونهها و رهیافتهای خلاقیت و نوآوری از دیدگاه قرآن بررسی شده است. این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از نظر نوع دادهها، مفهومسازی بنیادی و از نظر روش یا راهبرد توصیفی ـ تحلیلی و از نظر ابزار اسنادی به شمار میرود. اسناد و مدارک کتابخانهای و جستوجو در متن قرآن نشاندهنده آن است که گونهها و رهیافتهایی از خلاقیت و نوآوری در قرآن وجود دارد. با یافتههای بهدستآمده در این تحقیق و تجزیه و تحلیل دادههای اسنادی، میتوان نتیجه گرفت که قرآن کریم بهعنوان یک منبع دینی و ماورایی، خلاقیت و نوآوری را بهصورت مطلوب بیان داشته است. با بررسی موانع و سلسلهمراتب خلاقیت و نوآوری که در قرآن صورت گرفت، این نتیجه به دست آمد که قرآن رهیافتهای «ایمان و یاد خدا»، «عبادت»، «توکل»، «تقوا»، «صبر»، «مسئولیتپذیری» و «برنامهریزی براساس تعقل و مشورت» را بهصورت یک نظام جامع بیان کرده و رهیافتهای اجتماعی گوناگونی در هر عرصه به انسان ارائه داده است.
Creativity" means creating any new and valuable work through discovery. "Innovation" means making something new and it is the result of creativity. "Creativity" in the Quran means "creating something". This research is looking for creative and innovative approaches in the Holy Quran. Based on the investigation of the background of the research and its main question, the types and approaches of creativity and innovation have been investigated from the perspective of the Qur'an. This research is considered basic in terms of its purpose, basic in conceptualization in terms of data type, descriptive-analytical in terms of method or strategy, and documentary in terms of tools. Documents and research in the text of the Quran show that there are types and approaches of creativity and innovation in the Quran. Findings and data analysis show that the Holy Quran as a religious and transcendental source has expressed creativity and innovation in a favorable way. Examining the obstacles and hierarchies of creativity and innovation that took place in the Quran, it was concluded that the Quran has presented approaches such as "faith and remembrance of God", "worship", "trust", "piety", "patience", "responsibility" and "planning based on rationality and consultation" as a comprehensive system and presented various social approaches to humans in every field.
خلاصه ماشینی:
با يافتههاي بهدستآمده در اين تحقيق و تجزيه و تحليل دادههاي اسنادي، ميتوان نتيجه گرفت كه قرآن کريم بهعنوان يک منبع ديني و ماورايي، خلاقيت و نوآوري را بهصورت مطلوب بيان داشته است.
با بررسي موانع و سلسلهمراتب خلاقيت و نوآوري که در قرآن صورت گرفت، اين نتيجه به دست آمد که قرآن رهيافتهاي «ايمان و ياد خدا»، «عبادت»، «توکل»، «تقوا»، «صبر»، «مسئوليتپذيري» و «برنامهريزي براساس تعقل و مشورت» را بهصورت يک نظام جامع بيان کرده و رهيافتهاي اجتماعي گوناگونی در هر عرصه به انسان ارائه داده است.
تحقيقات عام: دانشمندان متعددي با گرايشهاي گوناگون، خلاقيت و نوآوري را مدنظر قرار دادهاند و کتابها و مقالات بسياري را در اين خصوص تدوين کردهاند که در اينجا برخي از آنها اشاره ميگردد: كتاب با چرا شروع کنيد: رهبران بزرگ چگونه الهامبخش ميشوند؟ (سينك، 1400)؛ کتاب شرکت خلاقيت (كتمول، 1398)؛ کتابهایی مانند نبرد هنرمند (پرسفیلد، 1389)؛ تفکر سريع و کند (کانمن، 1401)؛ عادت خلاق (سارپ، 1400)؛ خلاقيت و نوآوري (شمیسا، 1396)؛ خلاقيت و حل مسئله (تریسی، 1399)؛ مثل يک هنرمند بدزد (كلئون، 1397)؛ و خودباوري در خلاقيت (كلي، 1397) نیز در اين خصوص تدوين شده است.
با توجه به پيشينه عام و خاص و جستوجويهایي که در منابع گوناگون صورت گرفت، ميتوان اذعان کرد که عنوان مدنظر اين پژوهش بررسي نشده است؛ زيرا اين تحقيق بهصورت خاص به دنبال رهيافتهاي خلاقيت و نوآوري در قرآن است.