چکیده:
یکی از راههای تفسیر قرآن، توجه به روایاتی است که در ذیل آیات مطرح شدهاند و از آن به روایات تفسیری نام برده میشود. پیامبر گرامی صلیالله علیه و اله در زمان حیاتشان به تبیین و تفسیر قرآن میپرداختند و پس از ایشان ائمه این مهم را انجام میدادند که بیانات ایشان به عنوان روایات تفسیری از طریق شیعه و اهل سنت نقل گشته و بزرگان در پی فهم صحیح این روایات هستند. این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی با در نظر داشتن این مساله که مهمترین پیش فرضها و معیارهای فهم روایات تفسیری چه میتواند باشد؛ به بیان فهم پذیری قرآن و روایات تفسیری همچنین اعتبار و حجیت روایات تفسیری میپردازد و در ادامه برخی پیش فرضها و معیارهای فهم روایات تفسیری را معرفی میکند. از جمله این معیارها، هماهنگی این گونه روایات با آیات قرآن و روایات دیگر است و بررسی عدم تعارض این روایات با عقل، تاریخ و علوم تجربی و توجه به عام و خاص و محکم و متشابه میباشد. همچنین این مقاله توجه به مقام پیامبر در تبیین قرآن و حجیت علم و عصمت اهل بیت، را برای فهم روایت تفسیری از جمله پیش فرضهای مهم و الزامی میداند.
خلاصه ماشینی:
مهمترین پیش فرضها و معیارهای فهم روایات تفسیری چیست؟ این پژوهش پس از اثبات فهم پذیری قرآن و بیان اعتبار و حجیت روایات تفسیری و توجه به نقش پیامبر در تبیین قرآن و حجیت علم و عصمت اهل بیت به عنوان پیش فرض های مهم در فهم روایات تفسیری به بیان برخی از مهمترین معیارهای فهم روایات تفسیری از جمله: عدم تعارض با قرآن ، روایات دیگر، عقل، علوم تجربی، تاریخ ، توجه به وجود محکمات و متشابهات و عام و خاص و احادیث تقیه در ذیل آیات قرآن میپردازد و نتیجه میگیرد که درفهم روایات تفسیری باید به همه این معیارها توجه نمود تا بتوان تفسیر صحیحی از قرآن ارائه داد.
همچنین اهل بیت با علمی که خداوند در اختیار آنان گذاشته است معانی ژرفی از آیات قرآن را بیان نموده اند که همسنگ سخنان پیامبر است و در بیانات اشخاص دیگر نمیتوان آن را یافت پس روایات تفسیری اهل بیت یکی از مهمترین منابع برای فهم صحیح قرآن میباشد که در تفسیر قرآن باید به آن توجه نمود.
قرآن کریم دارای سطوح و بطون مختلف است و در هنگام استفاده از روایات تفسیری باید این نکته را مد نظر داشت و از بیان و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله در تفسیر قرآن استفاده کرد همچنین برای فهم صحیح این گونه روایات تفسیری باید از علم ائمه و روایات دیگر ایشان کمک گرفت چرا که قرآن به تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود در فهم رویات تفسیری باید به هماهنگی مضمون روایات با آیات قرآن و روایات دیگر توجه نمود و اگر تناقضی در آنها دیده شد به رفع تعارض پرداخته و در صورت عدم رفع تعارض روایت کنار گذاشته می شود.