چکیده:
کودکان کمتوان ذهنی بهواسطه تفاوت در ویژگیهای جسمانی، عقلانی، رفتاری و اجتماعی تمایز بسیار چشمگیری با سایر کودکان دارند. ازآنجاییکه این قبیل از اختلالات، منجر به بروز مشکلات عدیدهای در زمینۀ رشد فردی و اجتماعی این کودکان میشود، در سالهای اخیر، طراحی معماری فضاهای آموزشی بهعنوان یکی از اصلیترین و تأثیرگذارترین فضاها در بهرهوری حداکثری از توانایی این کودکان محور توجه بسیاری از معماران قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناخت و ارائه راهکارهایی در راستای بهبود کیفیت فضاهای آموزشی کودکان کمتوان ذهنی جامعه با تکیه بر دانش روانشناسی محیط سعی در ارتقاء رشد انگیزشی این کودکان دارد. بدین ترتیب پژوهش حاضر در راستای شناخت و پاسخگویی به این پرسش بوده که «در فرآیند بهبود حالات و اختلالات کودکان کمتوان ذهنی چه مؤلفهها و راهکارهایی در زمینۀ روانشناسی محیطی فضاهای آموزشی میتواند منجر به ارتقاء رشد انگیزشی این کودکان شود؟». روش تحقیق حاضر دارای ماهیت کیفی و وابسته به راهبرد توصیفی-تحلیلی است. پردازش این موضوع در ابتدا بر پایۀ مطالعات اسنادی و کتابخانهای در راستای شناخت و تحلیل مولفههای محیطی مؤثر بر روان این کودکان بوده و در ادامه از بررسیهای میدانی و مشاهده جهت تقویت روایی تحقیق بهره برده است. نتایج نشان میدهد که کودکان کمتوان ذهنی به جهت برخورداری از ذهنی مضطرب و آشفتهتر نسبت به سایر کودکان حساسیت بیشتری در برخورد با محیطهای گوناگون از خود بروز میدهند. در این راستا بهرهگیری از عناصر معماری نظیر رنگ و فرم مناسب، جنس مصالح و تناسبات و همچنین ایجاد فضاهای اجتماعپذیر و فعالیتهای مشارکتی در کنار بازیسازیهای مطلوب در فضای آموزشی، تأثیر بهسزایی در بهبود عملکرد ذهنی آنان داشته و منجر به افزایش آرامش ذهنی، استقلال فردی، ارتباطات اجتماعی و درنهایت ارتقاء رشد انگیزشی این کودکان در فضاهای آموزشی میگردد.
the current research seeks to provide effective solutions on the emotional and motivational development of mentally retarded children based on environmental psychology. the aim of this research is to provide a purposeful environment for the mental and educational development of children with mental disabilities by examining the psychology of the educational environment. mentally retarded children are physically, intellectually, emotionally and behaviorally different from other people and therefore they need special environments to empower their intelligence. in this research; first, by using study -library documents-, the basics of mentally retarded children and their disorders (conditions), as well as the psychology of the children's environment and the factors affecting the environment, have been studied, and then the relationship between the psychology of the environment and the needs of mentally retarded children has been investigated using descriptive-analytical methods. the current research aims to improve the states and disorders of mentally retarded children through the use of optimal environmental design solutions to cause their motivational growth. the findings showed that factors such as color, materials and form in the space can have a significant effect on the intellectual ability of mentally retarded children. so that by using these factors, optimal design solutions are obtained in order to solve each of their disorders and as a result increase their motivation.
خلاصه ماشینی:
در اين راستا بهره گيري از عناصر معماري نظير رنگ و فرم مناسب ، جنس مصالح و تناسبات و همچنين ايجاد فضاهاي اجتماع پذير و فعاليت هاي مشارکتي در کنار بازيسازيهاي مطلوب در فضاي آموزشي، تأثير به سزايي در بهبود عملکرد ذهني آنان داشته و منجر به افزايش آرامش ذهني، استقلال فردي، ارتباطات اجتماعي و درنهايت ارتقاء رشد انگيزشي اين کودکان در فضاهاي آموزشي ميگردد.
Bertelli, Salvador‐Carulla, Lassi, Zappella, Ceccotto, Palterer et al).
قاسم پور و مظاهريان (١٣٩٤) در پژوهش خود پيرامون تأثير معماري فضاهاي آموزشي بر درمان کودکان با اختلال بيش فعالي که با هدف مطالعه اثرات فضاي معماري بر رفتار اين کودکان صورت پذيرفت ، دريافتند که برخي از عناصر معماري نظير رنگ و مصالح انتخابي مبلمان و فضاي داخلي و همچنين ديگر مؤلفه هاي محيطي و کالبدي نظير فرم و نور حالات گوناگوني را در خلق وخوي اين کودکان ايجاد نموده و در ميزان افزايش توجه و تمرکز آن ها در محيط آموزشي بسيار تأثيرگذار ميباشد.
پيشينه شناسي پيرامون پژوهش هاي مرتبط با موضوع تحقيق ، منبع : نگارندگان محدوده پژوهش نويسنده سال نتيجه گيري ايجاد فضاهاي آموزشي و آموزش به کودکان کم توان ذهني به طور پوررجب ، بابااحمديميلاني، حوزة روانشناسي ١٣٩٨ چشم گيري ميزان عزت نفس و رشد انگيزشي آنان را افزايش داده و از سخايي مشکلات سازشي آنان ميکاهد.
(٢٠١٥) Baker &Green, Berkovits, استرس و اضطراب بيش ازحد ,Stewart, Martin, Fazi, Oldridge افسردگي Piper & Rhodes (2022) شايان ذکر است که رفع اختلالات و مشکلات کودکان ، موجب بهبود روابط شخصي با همسالان و بزرگ سالان ،کاهش رفتارهاي بزهکارانه ، افزايش يکپارچه سازي افراد، افزايش ظرفيت براي تمرکز بر فعاليت هاي تحصيلي،کاهش مشکلات رفتاري و افزايش خودکارآمدي اجتماعي و سازش يافتگي اجتماعي مي شود (محمودي، مصباح و رضاييشريف ، ١٤٠٢).