چکیده:
مطابق با عمومات و اطلاقات آیات و روایات معتبر، دندان نیز همانند دیگر اعضای بدن انسان قابل قصاص است؛ اما در خصوص حکم به قصاص در شکستگی دندان مناقشهای میان فقیهان امامیه واقع شده است. فقیهان در این موضوع سه گروه شدهاند. برخی به جواز قصاص در شکستگی دندان و برخی دیگر به عدم جواز معتقدند و برخی سکوت کردهاند. قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در سال 1392 در ماده ۴۱۲ قانون مجازات، نظریه جواز قصاص را پذیرفته است. ادله قائلان به جواز در اثبات مدعای خود، استناد به آیات قرآن (بقره، 194) و پارهای از روایات است. نوشتار حاضر پس از بررسی ادله ارائهشده به این نتیجه رسیده است که استناد قائلان به جواز به اطلاق آیه و روایات وارده در این باب تمام است؛ و چه تخصصاً و چه تخصیصاً بر دندان استخوان صدق نمیکند تا مشمول اصل عدم قصاص در استخوان گردد. اگرچه اجرای قصاص بر نبود دیگر موانع منوط است؛ بنابراین نوشتار حاضر با بررسی ادله عمومات و اطلاقات موجود در مسئله، دیدگاه فقهی مورد پذیرش در قانون مجازات اسلامی را اثبات میکند.
According to general principles and references to valid verses and narrations, tooth, like other human body parts, is subject to retribution. However, there is a dispute among scholars of the Imami sect regarding the ruling on retribution for tooth fracture. They can be divided into three groups: some believe in the permissibility of retribution for tooth fracture, some believe it is not permissible, and some remain silent on the issue. In 2013, the legislator of the Islamic Republic of Iran accepted the theory of permissibility of retribution in Article 412 of the Penal Code. The proponents of permissibility rely on evidence from Quranic verses (Al-Baqarah, 194) and some narrations. After examining the presented evidence, this paper concludes that the reliance of proponents on the permissibility of retribution is comprehensive, whether it is specifically or generally related to the tooth, as it does not meet the conditions for exemption from retribution under the principle of non-retribution for bones. Although the implementation of retribution is subject to the absence of other obstacles, this paper, by examining the general principles and references in the issue, proves the accepted viewpoint in Islamic Penal Law regarding retribution.
خلاصه ماشینی:
مقاله پژوهشی واکاوی فقهی مستندات ماده 412 قانون مجازات (قصاص شکستگی دندان) مهدی نارستانی 1 تاریخ دریافت: 16/06/1401 تاریخ پذیرش: 02/08/1402 چکیده مطابق با عمومات و اطلاقات آیات و روایات معتبر، دندان نیز همانند دیگر اعضای بدن انسان قابل قصاص است؛ اما در خصوص حکم به قصاص در شکستگی دندان مناقشهای میان فقیهان امامیه واقع شده است.
در این نوشتار درصدد واکاوی مبنای فقهی این ماده قانونی از منظر فقه امامیه میباشیم و نگاهی هم به ماده ۴۰۱ قانون داریم که در آن تصریح شده است که در شکستگی استخوان قصاص ساقط است و اینکه در موارد شکستهشدن استخوانها به دلیل عدم رعایت تساوی در محل اساساً قصاص ممکن نیست و با توجه به اینکه دندان نوعی استخوان است و به تعبیری استخوان ظاهر میباشد، طبق این مواد مشمول حکم به عدم جواز قصاص خواهد بود.
مجلسی دوم در ذیل این روایت در بحث قصاص در شکستگی دندان مقرر میدارد که در شکستگی دندان اختلاف نظر بین فقیهان وجود دارد و این روایت دلیل و حجت برای قائلان به جواز قصاص است (اصفهانى، مجلسى دوم، 1404ق، ج24، ص 105؛ اصفهانى، مجلسى اول و دوم، 1406ق، ج16، ص 589).
افزون بر محدثان بزرگوار، فقیهان نیز در آثار فقهی خود در ذیل بحث قصاص در جراحت به روایت ابیبصیر (شکستگی دندان) به عنوان یکی از مصادیق آن اشاره کردهاند (عاملی، بیتا، ج11، ص 188؛ خویی، 1422ق، ج42 موسوعة، ص 192؛ حائرى، 1418ق، ج16، ص 326؛ سبزواری، 1413ق، ج29، ص 11؛ قمی، 1412ق، ج26، ص 119)؛ بنابراین با توجه به منابع فوق میتواند گفت که از منظر ادبیات فقهی، شکستگی دندان نوعی از جراحت است و موضوع روایات ثابت گردید.
Qom: Institute of Islamic Jurisprudence Encyclopedia.
Qom: Institute of Islamic Jurisprudence Encyclopedia in the Ahl al-Bayt School of Thought.