چکیده:
هر کشوری جدیدالتاسیسی مسلّما تحت تاثیر و سلطة کشورهای ابرقدرت قرار گرفته و مورد تهاجم فرهنگی نیز واقع خواهد شد. در ضمن شاعران و نویسندگان واقع بین وقایع و اتفاقات انجام یافته را به قلم تحریر خواهند آورد. لذا ما در نگارش این مقاله، صورتی مصداقی از وجود فرهنگ بارز دینی در پیشینه فرهنگی کشور تاسیسیافته جمهوری آذربایجان را از نگاه شاعر معروف آن کشور با اشاره به آیات قرآنی و احادیث ائمه بررسی نمودیم و این جمهوری که بعد از تجزیهاش از کشور ایران در سلطة روسیه مسیحی و سپس کمونیستی قرار گرفت و بعد از استقلالش از کمونیستها به واسطة موضوعات قومی مورد نفوذ دولت لیبرالی ترکیه واقع شد. متولّیان فرهنگیاش در این راستا به هر طریقی سعی در زدودن فرهنگ دینی و مذهبی آن کردند تا مبانی فکر دینی را از گذشتة فرهنگی آن بزدایند. چنان که در چاپهای جدید دیوانهای شعری تلاش شد تا کلمات و واژههای دینی که در این دیوانها بود، به نحوی با جاسازی کلمات و واژههای غیردینی تغییر داده شود و بدین وسیله لیبرالیسم فرهنگی گسترش یابد.
اینجانبان در این مقاله با تطبیق اشعار معروفترین شاعر جمهوری آذربایجان یعنی دده علعسگر با آیات قرآن کریم و روایات و احادیث نسبت به این روند لیبرالیسازی فرهنگ دینی این جمهوری واکنش نشان دادهایم.
خلاصه ماشینی:
لذا ما در نگارش این مقاله، صورتی مصداقی از وجود فرهنگ بارز دینی در پیشینه فرهنگی کشور تأسیسیافته جمهوری آذربایجان را از نگاه شاعر معروف آن کشور با اشاره به آیات قرآنی و احادیث ائمه بررسی نمودیم و این جمهوری که بعد از تجزیهاش از کشور ایران در سلطة روسیه مسیحی و سپس کمونیستی قرار گرفت و بعد از استقلالش از کمونیستها به واسطة موضوعات قومی مورد نفوذ دولت لیبرالی ترکیه واقع شد.
در عمل نیز فردی عامل به دین(متشرّع) است؛ چنانکه عدم پرداخت وجوهات شرعی(خمس و زکات) مال را باعث مردود شدن اعمال دینی یک مسلمان میداند و میگوید: «اگر ذرّه قالسا خمس و زکاتین, , هئش وقت قبول اولماز صوم و صلاتین حق یانیندا موهور اولماز براتین, , سالارلار بوینووا اوددان طنابی» 1 او به مذهب خودش که شیعه دوازده امامی و تابع مذهب جعفری است، اشاره می کند: «صدقیله سغینمیشام سبحانه یالواریرام, , محمّده(ص) نازل اولان قرآنه یالواریرام مذهبیم امام جعفری(ع)، کعبه دی قِبلم منیم, , ایلقاریمه چوخ محکمم، ایمانیمه یالواریرام» 2 شاعر خود را بندة خدا و از امّت محمّد(ص) و دوستدار ولایت علی(ع) معرفی میکند: «یازیخ علسگرم بیر کمترین غول, , هرجایی سوزلری ائتمهرم قبول بندهی خدایم امّت رسول, , دوست توتارام شاه مردان علینی» 3 و در این راستا به 12 امامی بودن خود تأکید دارد: «پنج آل عبا عظیم و عزیز, , اون ایکی امام، اون دورد معصوم دوز به دوز یوز یرمی دورت میندی پیغمبرلریمیز, , هر بیرینین آیری مقامی واردیر».