چکیده:
این مقاله به بررسی زندگانی و فعالیت های فرهنگی و سیاسی آیت الله شهید دکتر محمد مفتح (زندگی: 1307-1358ش) در روند پیروزی انقلاب اسلامی اختصاص دارد و با مداقه در اسناد تاریخی و خاطرات منتشر شده به توصیف و تحلیل حوزه های مختلف زندگی وی پرداخته است. آیت الله مفتح از نیروهای انقلابی در نهضت امام خمینی(ره)، در دو عرصه دانشگاه و حوزوه به مبارزه فرهنگی و سیاسی پرداخت، از ظرفیت های نهادهای تربیتی و آموزشی برای رشد آگاهی سیاسی جامعه بهره گرفت و تلاش کرد با حمایت از فعالیت های تشکیلاتی، از پتانسیل نیروهای مذهبی و دانشگاهی برای مبارزه با رژیم پهلوی استفاده کند. آیت الله مفتح فعالیت های خود را از دهه 30 آغاز کرد؛ فعالیت هایی که توسعه آن ها در مدارس، منجر به اخراج و تبعید وی شد. وی در سخنرانی ها و منابر خود، حامی و مدافع انقلاب اسلامی و مروج اندیشه های سیاسی امام خمینی بود و در این مسیر، تلاش وافری برای گسترش مبارزات سیاسی داشت. آیت الله مفتح در این مسیر در پایه ریزی و راه اندازی انجمن های دینی و سیاسی، انتشار مکتوبات دینی، سازماندهی مجالس دینی برای انسجام در مبارزه سیاسی و هدایت نیروهای مذهبی برای مبارزه علنی علیه رژیم پهلوی فعالیتی مستمر داشت. وی در دوره تبعید امام خمینی (1343-1357ش/ 1964-1979م)، از هر فرصتی برای زنده نگاه داشتن نام و افکار سیاسی امام خمینی استفاده می کرد و از مناسبت های دینی و مجامع سیاسی برای تبیین اندیشه سیاسی و تبلیغ مرجعیت ایشان بهره می گرفت.
خلاصه ماشینی:
جستاري درزندگاني وفعاليت هاي فرهنگي وسياسي محمدمفتح * مليحه نيکروش رستمي ١ چکيده اين مقاله به بررسي زندگاني و فعاليت هاي فرهنگي و سياسي آيت الله شهيد دکتر محمد ١٣٧ مفتح (زندگي : ١٣٥٨-١٣٠٧ش ) در روند پيروزي انقلاب اسلامي اختصاص دارد و با مداقه در اسناد تاريخي و خاطرات منتشر شده به توصيف و تحليل حوزه هاي مختلف زندگي وي پرداخته است .
آيت الله مفتح از نيروهاي انقلابي در نهضت امام خميني (ره )، در دو عرصه دانشگاه و حوزه به مبارزه فرهنگي و سياسي پرداخت ، از ظرفيت هاي نهادهاي تربيتي و آموزشي براي رشد آگاهي سياسي جامعه بهره گرفت و تلاش کرد با حمايت از فعاليت هاي تشکيلاتي ، از توانمندي نيروهاي مذهبي و دانشگاهي براي مبارزه با رژيم پهلوي استفاده کند.
با توجه به جايگاه موثر ايشان در هدايت و رهبري نيروهاي انقلابي ، نوشتار حاضر با استفاده از روش تحليلي -توصيفي و مطالعات کتابخانه اي با تاکيد بر تاريخ شفاهي و اسنادي به بررسي عملکرد و فعاليت هاي فرهنگي و سياسي آيت الله شهيد محمد مفتح در نهضت امام خميني پرداخته است .
(گلي زواره ، ١٣٨٨: ٣٥-٣٤) در کنار امام خميني (ره )، آيت الله سيد محمد حسيني بهشتي و آيت الله شهيد استاد مرتضي مطهري ، آيت الله ١٤٣ محمد مفتح از جمله روحانيون فعالي بود که براي عرضه و گسترش يک ايدئولوژي انقلابي مبتني بر اسلام ، تلاش فراواني در محيط هاي دانشگاهي و حوزوي داشت و از آنجا که استاد دانشکده الهيات دانشگاه تهران بود، توانست نقش وحدت بخش دوگروه عمده مخالفين ، يعني روحانيت و دانشجويان را ايفا نمايد.