چکیده:
هویت، مفهومی جامعهشناختی و پرسش محوری انسان مدرن درباره خود و دیگران است و هویت جنسیتی به طور خاص حاصل بازاندیشی زنان برای گذار از برداشتهای محدودیتساز سنتی و کوششی برای ورود به عرصههای عمومی است. کوشندگان حقوق زنان در اشکال گوناگونی با هدف اثبات تفاوت، ایجاد برابری و کسب برتری با این مسئله مواجه شدهاند. این روند در ایران فراز و فرودهایی داشته و یکی از زمینههای تبلور آن رمان است که از طریق تتبع در نقش شخصیتهای داستانی قابل ارزیابی است. هدف این پژوهش که با روش کیفی مبتنی بر توصیف و تحلیل به انجام رسیده، تحلیل محتوای رمانهای پرفروش بعد از انقلاب در چارچوب برداشتهای سنتی و مدرن و مفاهیم مرتبط است. یافتهها نشان میدهد که تفاوت معناداری بین جنسیت نویسندگان و شخصیتهای داستانی در طرح مسائل زنان وجود ندارد اما اتخاذ موضعی جدید در آثار زنان نمود بیشتری دارد. تفاوت آنجاست که نویسندگان مرد در چارچوب رویکردهای مدرن حقوق زنان می-اندیشند ولی زنان کوشیدهاند خوانشی بومی از حقوق خود متناسب با بستر تاریخی طرح کنند اما این شیوه تفسیر از سنت، به تولید محتوای مدرنی منجر نشده است.
Identity is a sociological concept and the central question of modern man about himself and others, and gender identity is specifically the result of women's rethinking in order to move from traditional restrictive perceptions and an effort to enter public arenas Women's rights activists have faced this problem in various forms with the aim of proving difference, creating equality and gaining superiority. This process has had its ups and downs in Iran, and it is one of the fields of crystallization of that novel, which can be evaluated through following the role of fictional characters. The purpose of this research, which was carried out with a qualitative method based on description and analysis, is to analyze the content of best-selling novels three decades after the revolution in the framework of traditional and modern understandings and related concepts. The findings show that there is no significant difference between the gender of writers and characters in women's issues, but the adoption of a new position is more evident in women's works. The difference is that male writers think in the framework of modern approaches to women's rights, but women have tried to design a native reading of their rights in accordance with the historical background, but this way of interpreting tradition does not lead to the production of modern content. Key words: identity, gender, women, novel, after the revolution
خلاصه ماشینی:
مدل رویکردها، مقولات و معّرف های متناسب با زن جامعۀ ایران الف ) رویکرد سنتی : زن محدود در حوزه خصوصی ، خانه دار و شاغل در آشپزخانه ، مقّید به به سلسله مراتب سنی و جنسی ، تحت قیمومیت مرد، استفاده از جملات استفهامی ، مفتخر به ازدواج ، قضا و قدری و متوسل به نذر و نیاز و استخاره ، فاقد شغل ، فاقد درآمد و استقلال مالی ب) رویکرد مدرن : نام و عنوان مستقل در حوزه عمومی ، رفع شناسایی با سن و جنس ، اختیار انتخاب آرایش و پوشش ، دارای حق تحصیل ، ابراز علاقه و تصمیم گیر در ازدواج ، کنترل موالید و حضانت فرزند، مدافع تک همسری ، مخالف وظیفه خانه داری و بچه داری به عنوان وظیفه ، دارای حق طلاق ، بیان صریح ، معترض ضرب المثل ها و کلیشه های جنسیتی ، معترض خشونت جنسی ، مخالف تقسیم کار جنسیتی ، شاغل ، مالک اموال و هزینه درآمد با معیارهای متنوعی می توان حجم نمونه رمان بعد از انقلاب را تعیین کرد، ولی چـون ایـن پژوهش در پی تحلیلی جامعه شناختی است ، شمارگان و میـزان اسـتقبال خواننـدگان را معیـار نمونه قرار دادیم که با احتساب بـیش از ٤٤٠٠٠ نسـخه نشـر یـا بـیش از ده نوبـت چـاپ بـا حداقل ٤٤٠٠ نسخه در هر نوبت ، حجم نمونه شامل بیست و پنج رمـان مـی شـود کـه هشـت نویسندۀ زن و ده نویسندۀ مرد خلق کـرده انـد.