چکیده:
پدافند هوایی نقش تعیینکنندهای در پیروزی در صحنه نبرد امروزی ایفا مینماید. در این بین، دکترین پدافند غیرعامل در پدافند هوایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ازاین رو، پژوهش حاضر در پی تبیین دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد پدافند هوایی (اصول و الزامات اساسی) مبتنی بر روش آمیخته بوده است. گردآوری دادهها به روش کتابخانهای و با استفاده از مطالعه اسناد و مدارک و میدانی انجام شده است. نمونه آماری خبرهی انتخابی به تعداد 11 نفر جهت مصاحبه، از بین صاحبنظران موجود در تخصصهای حوزهی پدافندغیرعامل، پدافندهوایی و دکترین نظامی دارای سابقهی خدمت در مشاغل راهبردی، فرماندهی و ستادی و در جایگاه شغلی سرلشکری به بالا و همطراز آن در سطوح سازمانهای کشوری جایگاه 19 به بالا بوده است. همچنین نمونه آماری برای مرحله پرسشنامه از بین فرماندهان، مسئولان نظامی و غیرنظامی مربوط به پدافند عامل، پدافند غیرعامل در سطح نیروهای مسلح، کشور و سازمانهای مرتبط که دارای ویژگیهای مشخصی بودند، انتخاب شد. تجزیه و تحلیل دادهها به روش نظریهپردازی دادهبنیاد و در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. نتایج پژوهش منتج به تبیین هشت اصل دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد پدافند هوایی اعم از، اصل آمادگی، چابکی، تابآوری، مبهمسازی، مصمونسازی، اشراف اطلاعاتی، آمایش دفاعی و بازدارندگی شد. همچنین الزامات اساسی برای هریک از اصول به تفکیک مشخص گردید. نتایج بخش کمی نیز نشان داد، اصل بازدارندگی، اشراف اطلاعاتی و مصونسازی بیشترین اهمیت را در بین سایر اصول دکترین پدافند غیرعامل با رویکرد پدافند هوایی داشتهاند.
Air defense plays a decisive role in victory in today's battle scene. Meanwhile, the doctrine of passive defense is very important in air defense. Therefore, the current research was based on the explanation of the doctrine of passive defense with the approach of air defense (principles and basic requirements) based on a mixed method. Data has been collected by library and field method. 11 people selected as a sample for the interview among experts in the field of passive defense, air defense and military doctrine, who serving in strategic, command and staff jobs as well as position of major general and above and equivalent in the public organizations. In addition, the statistical sample for the questionnaire was selected from commanders, military and civilian officials related to active defense, passive defense at the armed forces, the country and related organizations. Data analysis was done by Grounded Theory and in three stages of open, axial and selective coding. The results led to eight principles of the doctrine of passive defense based on air defense approach, namely, readiness, agility, resilience, obfuscation, immunization, intelligence aristocracy, defense training and deterrence. More therefore, the basic requirements for each principle were determined separately. Quantitative results showed the principle of deterrence, intelligence aristocracy and immunity are the most important among other principles.
خلاصه ماشینی:
جدول (٢) خلاصه مباني و عوامل موثر در تدوين دکترين پدافند غيرعامل با رويکرد پدافند هوايي مباني/ عوامل رديف مستخرجه : (ويژگيها/مقوله ها/ شاخص ها) موثر آمادگي/ انعطاف پذير/ تحرک/خودکاري/ قابليت اطمينان / آموزش / ١ مختصات پدافند هوايي برسر پا ماندن / حفظ و نگهداري توانايي ويژگي و مشخصه هاي 2 شبکه محوري/ دائمي بودن پدافند هوايي فريب /ديده نشدن /تحرک و انعطاف /سازه هاي امن /خلاقيت / اطلاعات /تنوع / پايبند به اصول / اشراف اطلاعاتي/ مزيت هاي ملاحظات راهنماي تدوين 3 جغرافياي نظامي/ نقطه يابي مستمر/جابجايي سريع / ارتباطات و دکترين پدافند هوايي سامانه هاي بومي/کوچک سازي/عمليات رواني/عمليات رعب /انحراف دشمن فرامين و تدابير فرماندهي نفوذ ناپذيري/ تقويت شبکه يکپارچه / آمادگي/هوشياري/ رشد و معظم کل قوا در حوزه استحکام سازمان / شناخت اهداف دشمن / تقويت آموزش ها/ 4 پدافند هوايي نگهداري تجهيزات / به هنگام بودن / تونع روش ها/ دفاع قاطع / اهميت به تجهيزات / اولويت بندي تهديدات / مراقبت مستمر نهادينه سازي ايمان / توکل به خداوند/ باور به نصرت الهي/ ارتقاء بهره وري/ توجه ويژه به تأمين حفاظتي اماکن داراي طبقه بندي/ محروم سازي دشمن از دستيابي به اطلاعات داراي طبقه بندي/ تسلط اطلاعاتي و جلوگيري از غافلگيري/ تداوم کسب اطلاعات به هنگام نسبت به تواناييها، اقدامات و سناريوهاي آفندي هوايي و موشکي دشمن / عمليات رعب و انحراف دشمن / ايمن سازي منابع / توسعه و ارتقاء قابليت هاي ضد جنگ الکترونيک / آگاه سازي نيروهاي مولفه هايدکترين عمليات 5 خودي و عمليات رواني مستمر و کارآمد عليه نيروهاي دشمن / پدافند هوايي فرماندهي و کنترل پايدار/ توجه به اصل تحرک/ کشف هرگونه تهديد و هدف هوايي از فواصل دور/ ايجاد بازدارندگي پويا/ ارتقاء ميزان آمادگي سامانه ها/ چالاکي سامانه ها/ خوداتکايي/ ايمن سازي مراکز فرماندهي و عملياتي/ ايمن سازي محل هاي تجمع نيروي انساني/ پيشبيني و ايجاد شبکه اعلان خطر/ پيشبيني جايگزين مناسب براي سامانه ها/ ارتقاء آستانه تحمل ، پايداري و انعطاف کارکنان / مباني/ عوامل رديف مستخرجه : (ويژگيها/مقوله ها/ شاخص ها) موثر افزايش آمادگي/ متحرکسازي / ايجاد مراکز امن / ايجاد مصوبات و برنامه هاي مرتبط مراکزمستحکم / پراکنده سازي / اختفاء/فريب /استتار/ آمادگي/ با پدافند هوايي/ پدافند پوششي نمودن سامانه هاي پدافند هوايي/ جداسازي فرستنده هاي 6 غيرعامل راداري/ پراکنده سازي سامانه ها/ ساخت تونل تجهيزات / پيش بيني مواضع يدکي/ تحرک/جابجايي/ دفني کردن مراکز پست فرماندهي/ ساخت سامانه هاي فريب / منحرف کردن دشمن / استمرار ايمني استتار/اختفاء/پراکندگي/پوشش /فريب /دفاع الکترومغناطيسي/ شيلدينگ / پشتيبان سازي براي پايداري/ سطح بندي مراکز حساس نقش اصول و ملاحظات و مهم و حياتي/ مشابه سازي شرايط صحنه نبرد/ پراکندگي در ٧ پدافند غيرعامل ، در پدافند استقرار سامانه ها/ متناسب سازي در توزيع امکانات پدافندي/ هوايي، در قالب اصول يکپارچگي و انسجام / تقويت فرماندهي و کنترل / آموزش تا رده مهارت / بومي سازي تجهيزات / در اين بخش با توجه به اسناد موجود و قابل دسترسي، به بررسي چند کشور منتخب در حوزه دکترين نيروي هوايي از جمله آمريکا، انگلستان ، ناتو و استراليا پرداخته شده است .