چکیده:
شورای مغان یکی از مشهورترین وقایع دورۀ نادری بود که بیشتر تصور شده برای تغییر سلطنت رقم خورد. اما در پشت صحنه، نادر اهداف چندگانهای ازجمله موروثی شدن سلطنت در خاندان او، عدم حمایت بزرگان و رؤسای طوایف از خاندان صفوی، تنظیم مناسبات داخلی با توجه به شرایط جدید و اتخاذ رویکرد سیاسی و مذهبی خاصی در قبال آن، مناسبات جدید و حل اختلاف قدیمی با حکومت عثمانی داشت. نکتۀ مهم دیگر دعوت و حضور بخشهایی از مردم در شورای مغان بود که در ظاهر امر برای کسب مشورت فراخوانده شدند. تعدد و تکثر موارد مطرح و درهمتنیده در شورای مغان، به حدی است که مسئله کانونی و محوری آن در پرده ابهام قرار دارد. چرا نادر شورای مغان را تشکیل داد و غرض اصلی از برگزاری و نیز لزوم آن، چه بود؟ شاید در وهلۀ نخست همانگونه که مکرر گفتهاند هدف از برگزاری آن، انتقال حاکمیت از صفویه به نادر بود. این ادعا با قراین و شواهد تاریخی و رویه قدرتگیری و موقعیت نادر و موارد مطرحشده در شورای مغان سازگاری ندارد، بلکه به نظر میرسد موضوع مهمتری در این فرایند دخیل بود. ازجمله نادر به قلمرو وسیعتری میاندیشید که با قلمرو صفویه متفاوت و بسیار وسیعتر از آن، و ازنظر جمعیتی، بیشتر اهل سنت بودند. از دیگر سو، برگزاری آن در راستای تلاش نادر برای بازتعریفی جدید از تنظیم مناسبات پیچیدۀ قدرت داخلی و خارجی بود که درنهایت با عوامل دیگر، مجموعهای درهمتنیده ایجاد کرد که او را به تشکیل شورای مغان سوق داد.
During the reign of Nader Shah Afshar, one of the most notable events was the Mughan Council, which is believed to have altered the monarchy. Nader Shah, however, had many objectives, including securing the monarchy for his lineage, distancing himself from the nobles and clan leaders who supported the Safavid dynasty, modernizing internal affairs and taking a particular political and religious stance toward it, forging new alliances, and settling the long-standing dispute with the Ottoman empire. The participation of some of the people in the Mughan Council who were invited for consultation was another crucial factor. The Mughan Council has so many complex issues that its sheer volume obscures its main problem. Why did Nader Shah form the Mughan Council, and what was its primary purpose? What was the need to establish it? Conducting it first was to transfer Safavid's sovereignty to Nader. The historical facts, the process of acquiring power, the unusual circumstance, and the matters brought up before the Mughan Council are irreconcilable with this notion. This process has involved a more significant issue. Nader Shah aimed to expand his territory beyond the Safavid domain, which had a predominantly Sunni population. He also redefined the regulation of internal and external power relations, leading to establishment of the Mughan Council through a complex set of interrelated issues.
خلاصه ماشینی:
Keywords: Nader Shah, Mughan Council, Religious politics, People, Ottoman empire.
٢. راز اصلي تشکيل شوراي مغان : ترکيب اجتماعي، تنوع مذهبي و تصور چشم انداز قلمرو وسيع تر ابتدا بايد به اختصار خاطرنشان کرد که گاهي در مورد شوراي مغان اصطلاح مغولي «قوريلتاي» به کار برده اند که احتمالاً تأکيدي ديگر بر تشبه جويي نادر با فاتحاني چون تيمور و چنگيز باشد، پاره اي از منابع افشاري اين اصطلاح را به کار برده اند، هرچند شيوع چنداني نيافت .
لذا گذشته از علاقه هاي نادر به امثال چنگيز و تيمور، بايد تأکيد کرد که به خاطر فقدان چنين سازوکارهايي در تاريخ ايران ، شبيه ترين مورد ظاهري و شکلي به شوراي مغان ، همان قوريلتاي مغولي بود.
مضاف بر اينکه نادر به هيچ وجه رويه و سياست مذهبي صفويه را نداشت چراکه قصد داشت بيشترين ساکنان فلات ايران و حتي فراتر از آن را با خود همراه سازد و در چشم انداز وسيعي که براي قلمرو خود متصور بود، نيازمند رويکرد متفاوت و ابتکارهاي خاص بود تا توجه اکثريت فلات ايران وحتي وراي آن رابه خود معطوف سازد.
(117 نکته مهم اين است که نادر حاکميت را از آن خود کرد که با توجه به همان دنياي سنتي کسب قدرت ، امري معمول بود و مردم نيزبا آن مشکلي نداشتند.