چکیده:
نگارنده مقاله خود را با شرح حال نویسندٔه سفرنامه ، میرزا محمد حسین قریب گرکانی (متوفی ١٣٤٥ ق ) که از عالمان قرن چهاردهم بوده آغاز میکند. وی علاوه بر علوم دینی، در ادبیات و هنر و قضاوت نیز دستی داشته است . او پس از تحصیل علم در قم و نجف ، ده سال در هند به سر برده است . تالیفاتش در زمینۀ ادبیات فارسی و عربی، امامت ، فقه و اصول است . دانشوران معاصرش مانند عبرت نایینی، محمود هدایت ، نایب الصدر و صدر الاسلام خویی او را به فضل و دانش ستوده اند. این سفرنامه مربوط به سال ١٣٠٤ قمری است که ضمن آن ، شهرها و منازل بین راه و ویژگیهای آنها، نوع زندگی و پوشاک مردم ، وضع طبیعی و کارخانه های صنعتی شهرها را وصف میکند. نگارنده نسخۀ خطی منحصر به فرد این رساله را شناسانده و دو نذر مولف در سال ١٣٠٤ قمری برای حضرت سیدالشهدا (ع) را میآورد.
یبدا الکاتب بجثه هذا بسیره حیاه کاتب رحله السفر، میرزا محمد حسین
قریب گرکانی (التوفی 1365 ه) الذی کان من علماء القرن الرابع، وکانت له ید طولی
بالعلوم الدینیه و ذلک فی الادب والفن والقضاء. من بعد الدراسه فی قم و النجف، قضی
عشر سنوات ف الهند. تترکز موضوعات تالیفاته فی مجال الادب الفارسی و الادب العریی،و الامامه، و الفقه و الاصول، اثنی علیه معاصروه من العلماء مثل: عبرت نایینی، و
محمود هدایت، و نایب الصدر،و صدرالاسلام خويی و اشادوا بفضله و علمه. یعود
تاریخ کتاب رحلته هذا الی عام 81306 و قد وصف فیه الدن والنازل التی بین الطرق و
خصايصها و طبیعه حیاه الناس و ملبسهم، وتحدث عما شاهده فی الطبیعه و وصف
المصانع والمواقع الصناعیه فی المدن. وقدم المولف وصفا للمخطوطه الوحیده لهذه الرساله وذکر فی سیاق ذلک نذرین نذرهما المولف لسید الشهداء(ع) فی عام 1304ه
The author begins his article with the biography of the travel writer, Mirza Mohammad-Hossein Qarib Garekani (d. 1345 A.H.), who was a 14th-century scholar. In addition to religious sciences, he also was good at literature, art, and judgment. After studying in Qom and Najaf, he spent ten years in India. His works are in the field of Persian and Arabic literature, imamate, jurisprudence and methodology of jurisprudence. His contemporary scholars such as Ebrat Na’ini, Mahmoud Hedayat, Naeb al-Sadr and Sadr al-Islam Khoei praised him for his merits and knowledge. Related to 1304 A.H., this travelogue describes the cities and houses along the way and their characteristics, the people’s lifestyle and clothing, the natural and environmental situations and the industrial factories of these cities. The author has identified the unique manuscript of this treatise and mentions two vows of the author had made in 1304 A.H. for Imam Hussain (Salam be upon him).