چکیده:
دین اسلام و آیین بودایی، دو مکتب بزرگ با پیروان بسیار در جهان هستند که با وجود تفاوت های زیاد، نقاط مشترک فراوانی نیز دارند. اولین برخوردها میان این دو در همان سال های نخستین ظهور اسلام در مرزهای شرقی ایران و شمال هند رخ داد و چند قرن بعد با حمله ترکان غزنوی به اوج خود رسید. تاکنون بررسی های متعددی درخصوص نگاه مسلمانان به بوداییان صورت پذیرفته است؛ اما آنچه نیاز به بررسی بیشتر دارد، دیدگاه بوداییان به اسلام به عنوان یک آیین تازه وارد است. اولین بار و در اوایل قرن یازدهم میلادی، بوداییان در مجموعه متونی به نام «کاله چکره تنتره» که متعلق به مکتب وجره یانه است، به اسلام و عقاید و آداب مسلمانان اشاره کرده و آن را از منظر خود تحلیل نموده اند. نویسندگان این متون با وجود برخی تمجیدات، ارزیابی نامطلوبی از اسلام ارایه می دهند و در قالب یک اسطوره قدیمی بیان می کنند که آیین مهاجمان مسلمان یک نظام شیطانی است که نهایتا توسط پادشاهی بودایی از بین خواهد رفت. این تحقیق که به روش کتابخانه ای انجام گرفته، بر آن است که ضمن معرفی متون کاله چکره تنتره، به بررسی دیدگاه بوداییان آن روزگار درباره مسلمانان بپردازد و امید دارد که زمینه ای را برای شناخت بیشتر این دو دین از یکدیگر فراهم آورد.
With many followers in the world, Islam and Buddhism are two major schools which have a lot in common despite having many differences. The first conflicts between them occurred in the first years of the emergence of Islam in the eastern borders of Iran and northern India and reached their peak a few centuries later with the invasion of the Ghaznavid Turks. Many studies so far have been conducted regarding Muslims' viewpoint about Buddhists but what needs more investigation is the view of Buddhists concerning Islam as a new religion. In the beginning of the 11th century AD, the Buddhists, for the first time, dealt with and analyzed Islam and the beliefs and customs of Muslims in a collection of texts called "Kalachakra Tantra" which belongs to the school of Vajrayana. Despite admiring Islam in some aspects, the authors of these texts present an unfair image of Islam and argue in an old myth that the religion of the Muslim invaders is a satanic system that will eventually be destroyed by the Buddhist kingdom. This research, which was carried out using the library method, is aimed at introducing the Kalachakra Tantra texts and investigating the views of the Buddhists of that time about Muslims. It is hoped that the paper provides a basis for a better understanding of these two religions.
خلاصه ماشینی:
نويسندگان اين متون با وجود برخي تمجيدات، ارزيابي نامطلوبي از اسلام ارائه میدهند و در قالب يک اسطورة قديمي بيان ميکنند که آيين مهاجمان مسلمان يک نظام شيطاني است که نهايتاً توسط پادشاهي بودايي از بين خواهد رفت.
اين تحقيق که به روش کتابخانهای انجام گرفته، بر آن است که ضمن معرفي متون کالهچکره تنتره، به بررسي ديدگاه بوداييان آن روزگار دربارة مسلمانان بپردازد و اميد دارد که زمينهاي را براي شناخت بيشتر اين دو دين از يکديگر فراهم آورد.
7. راهبردهاي بوداييان در قبال اسلام آنچه در همة متون کالهچکره تنتره بارز است، نگراني بوداييان در مورد حملات وحشيانة سوارهنظام تازيها و تخريب معابد بودايي است و بر همين اساس است که آنها راهبردهايي را در قبال چالش مواجه با اسلام ارائه ميکنند: نخست آنکه پيروان خود را از مشارکت و پيروي از مذهب تازيان منع ميکنند؛ و دوم آنکه اين احتمال مطرح ميشود که امکان تبديل دهرمة بربرها به دهرمة بودايي وجود دارد؛ سوم آنکه از تهديد اسلام در مجادلات با برهمنها استفاده میکنند و در نهايت، يک جنگ تمامعيار مذهبي را ميان بوداييان و مسلمانان پيشبيني ميکنند.
بهعنوان جمعبندي، مهمترين نکات درخصوص نگاه بوداييان به دين اسلام را که براي نخستينبار در قرن يازدهم ميلادي در متون کالهچکره بازتاب يافته است، ميتوان بهصورت زير دستهبندي کرد: هرچند بنا بر سنت بودايي، مجموعة متون کالهچکره ـ بهعنوان اولين ارائهکنندة تفسير بودايي از انديشه و فرایض مسلمانان ـ توسط بوداي تاريخي آموزش داده شده، ولي تحقيقات علمي ثابت کرده است که اين متون جزء ادبيات طريقت وجرهيانه بوده و در حدود اوايل قرن يازدهم ميلادي در شمال هند تدوين شدهاند.
----- , 1998, "Islam in the Kālachakra Tantra", Journal of the International Association of Buddhist Studies, V.