چکیده:
مضمون آفرینی و به جستجوی مضامین بکر و ناشناخته رفتن که مبتنی بر اغراقات بعید و نازک خیالی است، یکی از شیوههای سبک هندی است. شوکت بخاری از شاعران نه چندان مشهور سبک هندی است که بدین شیوه رفته و در همان درجه از خیال پردازی و نازک اندیشی است که عبدالقادر بیدل بدان رسیده و به همین سبب گاه رسیدن به کنه مقصود او در بعضی از ابیاتش دشوار است.
در این پژوهش به بررسی بسامد انواع تشبیه در دیوان شوکت بخاری به همراه نمودار و درصد آنها پرداخته شده است. قبل از آن نیز به زندگی،آثار و سبک شاعری شوکت، مقام شاعری وی، عوامل ابهام در شعرش، عیوب شعر او و زیبایی و عوامل آن در شعر وی به اجمال پرداختهایم؛ سپس توضیح مختصر دربارهی تشبیه و انواع آن بیان شده و در پایان نیز واژگان پرکاربرد در دیوان وی و نتیجه گیری حاصل از تشبیهات زیر آورده شده است.
خلاصه ماشینی:
بسامد انواع تشبیه در دیوان شوکت بخاری خدیجه رعیت 1 چکيده مضمون آفريني و به جستجوي مضامين بکر و ناشناخته رفتن که مبتني بر اغراقات بعيد و نازک خيالي است، يکي از شيوههای سبک هندي است.
شوکت را میتوان جزءشاعران تک بيتهای برجسته (عمدتاً ارسال المثل)خواند؛ به اين معني که در يک بيت هم گاهي فقط يک مصراع خوب است به نحوي که نمي توان کل بيت را انتخاب کرد: بهاري میچکد گر افشري برگ خزانم را, , به جاي نامه برد هوش ما کبوتر ما فرنگي خانه شد ديوانم از رنگ تخيلها, , جز پريشاني نمي رويد از او چيز دگر عوامل ابهام در شعر او در شعر سبک هندي از ناز ک خيالي و اغراقات بعيد سخن گفته اند.
(شميسا، 98،1381) گل بهشت ملال است خاطرم شوکت, , بهار زندگي غنچه اي ز باغ من است (ديوان، 1382،178) تشبيهي که در آن نه وجه شبه ذکر شود و نه ادات تشبيه (يعني هم مجمل باشد و هم موکد تشبيه بليغ نام دارد).
بسامد انواع تشبيهات در ديوان شوكت بخاري در اين تحقيق تعداد 5074 بيت از اشعار ديوان شوكت بخاري شامل غزليات، رباعيات و قصايد مورد بررسي قرار گرفت كه تعداد 1341 بيت از اشعار ياد شده داراي آرايهی تشبيه بود يعني بيش از 26درصد.
از مجموع 1986 مورد تشبيه تقسيم بندي تشبيهات به لحاظ داشتن يا نداشتن وجه شبه به قرار زير میباشد.
از مجموع 1986 مورد تشبيه، بسامد طرفين تشبيه به لحاظ ويژگي مفرد، مقيد و مركب بودن به قرار زير میباشد.
و. در تشبيهات شوکت بخاري آريهی استخدام (وجه شبه دوگانه) حدود 6 درصد وجود دارد که بالنسبه قدرت تخيل و هنرمندي شاعر را در استفاده از اين آرايه نشان میدهد.