چکیده:
نویسندگان درامهای مدرن برای رهایی از ناهنجارهای تمدن جدید به دنیای درون و ذهن که بس گستردهتر از دنیای بیرون است روی میآورند و به جای نمایش جدالهای بیرونی و اجتماعی افراد انعکاس دنیای درون و محتوایات ذهنی شخصیتها را مورد توجه قرار میدهند. واضح است که با گسترش روانشناسی و دریافت عمق و پیچیدگی روان انسانها، ورود به دنیای ذهنیات با همان تکنیکهای سابق درامنویسی امکانپذیر نبوده است؛ بنابراین نویسندگان مدرن برای کشف و آشکارسازی ضمیر پنهان شخصیتها به ابداع شیوههای جدید در درامنویسی روی میآورند. این مقاله به روش کتابخانهای نوشته شده است و با توجه به یافتههای جدید درباب ماهیت ذهن و تکنیکهای موجود برای انعکاس این یافتهها، یکی از مهمترین آثار مدرن ذهنگرای فارسی، یعنی رمان بوف کور صادق هدایت، را مورد بررسی قرار میدهد. مطابق این پژوهش شخصیت، موقعیت، پیرنگ، ذهن و مفهوم به عنوان مولفههای اصلی درام، در رمان بوف کور مورد تحلیل قرار گرفتهاند و بر طبق تحلیل این مولفهها ساختار داستان رمان بوف کور در بستر ذهنگرایی قرار گرفته و تمام مولفههای داستان دارای رویکرد ذهنی هستند. برای دستیابی به این مهم نویسنده از انواع تک نیکهای انعکاس ذهن که با به کارگرفتن آنها خواننده مستقیما با عملکردهای ذهنی شخصیت مواجه میشود استفاده میکند تا منطق ذهنگرای رمان را به بهترین وجه به نمایش بگذارد. این امر البته پیچیدگی رمان را نیز در پی دارد؛ پیچیدگیای که باوجود تصور بسیاری از خوانندگان تعمد نویسنده نیست، بلکه در نتیجة نزدیک سازی ساختار رمان به ساختار ذهن به دست آمده است که با درک درست این ساختار میتوان بر دشواریهای موجود در این رما ن فائق آمد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل مؤلفههای ذهنگرایی در رمان بوف کور مصطفی درویشوند 1 مجید شریفخدایی 2 چکیده نویسندگان درامهای مدرن برای رهایی از ناهنجارهای تمدن جدید به دنیای درون و ذهن که بس گستردهتر از دنیای بیرون است روی میآورند و به جای نمایش جدالهایِ بیرونی و اجتماعیِ افراد انعکاس دنیای درون و محتوایات ذهنی شخصیتها را مورد توجه قرار میدهند.
اين مقاله به روش کتابخانهاي نوشته شده است و با توجه به يافتههاي جديد درباب ماهيت ذهن و تکنيکهای موجود براي انعکاسِ اين يافتهها، يکي از مهم ترین آثار مدرن ذهنگراي فارسي، يعني رمان بوف کور صادق هدایت، را مورد بررسي قرار ميدهد.
پرسشهای پژوهش سوال اصلی در رمان بوفکور نویسنده از عناصر داستان به چه صورتی در خلق جهان ذهنی استفاده کرده است؟ سوال فرعی در رمانِ بوف کور خاطرات واقعي و خيالات و توهمات انتزاعي چه نقشي در نشا ن دادن فرآيندهاي ذهني شخصيت ها دارند؟ مبانی نظری مکتب ذهنگرایی ذهنگرایی معادل Subjectivism از ریشه Subject بهمعنای فاعل، شخص، سوبژه است.
روزی راوی از سوراخ رف پستوی خانهاش – که گویا اصلاً چنین سوراخی وجود نداشته است – منظرهای را که همواره نقاشی میکرده است میبیند و مفتون نگاه دختر (اثیری) میشود و زندگیاش به طرز وحشتناکی دگرگون میگردد تا اینکه مغرب هنگامی دختر را نشسته در کنار در خانهاش مییابد و در ادامه راوی بر اثر استعمال تریاک به حالت خلسه میرود و در عالم رؤیا به گذشته باز میگردد و خود را در محیطی جدید مییابد که علی رغم جدید بودن برایش کاملاً آشناست.