چکیده:
کلیله و دمنه یکی از کتابهای با ارزش در زبان و ادب فارسی است که شخص برزویه طبیب آن را از هند با ترفندهای مختلف به ایران آورد. به روشنی نمیتوان گفت که نویسندة این اثر بزرگ کیست ولی آنقدر اهمیت داشته که به برزویه طبیب اجازه نسخه برداری از آن را ندادهاند و او بعد از مطالعه آن را حفظ میکرده و بر روی کاغذ میآورده است.کتاب کلیله و دمنه، آینة تمام نمای فرهنگ عامه است و حضور مردم با تمامی عقاید و آداب ورسومی که داشتنهاند. عناصر فرهنگ عامة این اثر گرانبها ما را با زندگی و نحوة سلوک ورفتار و کردار مردم زمان نصرالله منشی وشاید زمانهای پیشین تر آشنا میکند.یکی ازمظاهر فرهنگ عامه که در کتاب کلیله و دمنه رخ میگشاید خرافات است که امروزه به اساطیر زنده و باورهای عامیانه معروفند. قسمتهایی از کتاب «کلیله و دمنه» باورهای پیشینیان را در مورد پدیدهها بازگو میکند؛ از این رو این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از ابزار کتاب خانه به بررسی آن باورهای عامیانه مندرج در این اثر گرانقدر میپردازد.
خلاصه ماشینی:
«از آنجا که مردمان كهن و متمدن بیشتر از ملتهای غیرمتمدن باورها و اعتقادات خرافی دارند با کاوش در اعتقادات آنها به ریشه ومبدأ آداب و رسوم، اسطورهها و اساسنامههای خرافی و غیرواقعی آن ملت پی میبریم وهرگاه خرافات و اعتقادات و افکار ملل متمدن را با دیگر ملتهای وحشی و نیمه متمدن مقایسه کنیم به این نتیجه میرسیم که منشأ همه اعتقادات خرافی از یک مکان و از یک چشمه جاری شده و به صورتهای گوناگونی بروز کرده است» (سعیدی، 1386:21) و همین خرافات است که آدمی را در دورههای گوناگون تاریخی قدم بقدم راهنمایی کرده، تعصبها، فداکاریها، امیدها و ترسها را در بشر تولید نموده و بزرگترین و قدیمی ترین دلداری دهنده آدمیزاد به شمار میآید و هنوز هم در نزد مردمان وحشی و متمدن در اغلب وظایف زندگی دخالت تام دارد چون «بشر از همه چیز میتواند چشم بپوشد مگر از خرافات و اعتقادات خویش.
درمورد اعتقادات و باورها، بشر برای راهنمایی خودش از عقل استفاده نمیکند و در واقع به دنبال برطرف کردن نیاز خویش است نه دلیل برطرف کردن آن؛یک دسته از باورها و عقاید هم توسط اقوام بیگانه وارد کشورهای دیگر میشوند که بیشتر جنبة مذهبی دارند به عنوان مثال بسیاری از باورهای مذهبی در ایران وجود دارد که تا قبل از حملة اعراب از هیچ کدام از این عقاید خبری نبود» (محمودی، 1386: 13) باورهای عامیانه از گذشتههای دور در میان جوامع سنتی رایج بوده است ؛ هیچ فردی پیدا نمیشود که نسبت به موضوعی باوری نداشته باشد.