چکیده:
هر کشور جدیدالتاسیسی مسلما تحت تاثیر و سلطة کشورهای ابرقدرت قرار گرفته و مورد تهاجم فرهنگی نیز واقع خواهد شد. در ضمن شاعران و نویسندگان واقعبین وقایع و اتفاقات انجام یافته را به قلم تحریر خواهند آورد. لذا ما در نگارش این مقاله، صورتی مصداقی از وجود فرهنگ بارز دینی در پیشینه فرهنگی کشور تاسیسیافته جمهوری آذربایجان را از نگاه شاعر معروف آن کشور با اشاره به آیات قرآنی و احادیث ائمه بررسی نمودیم و این جمهوری که بعد از تجزیهاش از کشور ایران در سلطة روسیه مسیحی و سپس کمونیستی قرار گرفت و بعد از استقلالش از کمونیستها به واسطه موضوعات قومی مورد نفوذ دولت لیبرالی ترکیه واقع شد. متولیان فرهنگیاش در این راستا به هر طریقی سعی در زدودن فرهنگی دینی و مذهبی آن کردند تا مبانی فکر دینی را از گذشتة فرهنگی آن بزدایند. چنان که در چاپهای جدید دیوانهای شعری تلاش شد تا کلمات و واژههای دینی که در این دیوانها بود، به نحوی با جاسازی کلمات و واژه های غیردینی تغییر داده شود و بدین وسیله لیبرالیسم فرهنگی گسترش یابد.
اینجانبان در این مقاله با تطبیق اشعار معروفترین شاعر جمهوری آذربایجان یعنی دده علعسگر با آیات قرآن کریم و روایات و احادیث نسبت به این روند لیبرالیسازی فرهنگ دینی این جمهوری واکنش نشان دادهایم.
خلاصه ماشینی:
لذا ما در نگارش این مقاله، صورتی مصداقی از وجود فرهنگ بارز دینی در پیشینه فرهنگی کشور تأسیسیافته جمهوری آذربایجان را از نگاه شاعر معروف آن کشور با اشاره به آیات قرآنی و احادیث ائمه بررسی نمودیم و این جمهوری که بعد از تجزیهاش از کشور ایران در سلطة روسیه مسیحی و سپس کمونیستی قرار گرفت و بعد از استقلالش از کمونیستها به واسطه موضوعات قومی مورد نفوذ دولت لیبرالی ترکیه واقع شد.
«بوسازیمین بو پردهسی بو سیمی, , چالدیخجا ترپهنر پردهسی سیمی فضولی، فردوسی، حافظ، نسیمی, , اونلارین یازدیغی آیه مَندهدی»، 1 همچنین از اشراف خود بر آثار نظامی گنجه ای صحبت می کند: «توتموشام دستیمده گوزل نظامی(جام بلورین), , فردوسی، فضولی، گوزل نظامی تقدیری، قدرتین گوزل نظامی(نظام خلقت), , منه دردی وئریپ یارا درمانی» 2 در ادامه از سلطة علمی خود بر شعرای متقدّم پرده برداشته و میگوید: «شیرین لهجه، خوب یازیسان کلامی, , انصاف مقامیندا بهیهنر هامی نظامی، فضولی، فردوسی، جامی, , نه حدی وار سنه برابر اولسون» 3 در همین جهت هم به واسطه ی تسلّط به زبان عربی، از آیات قرآن در تکمیل فرایند شعری خود استفاده میکند و بر معرفت کامل خود به آیات قرآن اشاره دارد: «کیشی گرهک زحمت چکسین تر سالسین, , سوفره آچسین آد قازانسین درس آلسین درسی آزلار علسگردن درس آلسین, , آلتی مین آلتی یوز(6600)آیه مندهدی» 4 و در کنار اشراف علمی بر مبانی دین، فردی بسیار متشرّع است؛ چنانکه اوّلاً به صورت علمی از تسلّط کامل خود بر اصول پنجگانۀ دین و فروعات دهگانۀ شریعت پرده برمیدارد؛ جایی که میگوید: «اصول دین، فروع دین دیلیمده ازبر , , اوخوسام خوش گلهر آوازیم منیم همان، 162.