چکیده:
هدف: هدف این پژوهش ارزیابی تحلیلی همگرایی موضوعی مجلات گروه موضوعی LIS در پایگاه JCR با زمینههای تخصصی این حوزه انجام شد تا گامی در جهت بهبود عملکرد و کارآمدی یکی از پایگاههای استنادی مهم در جهان باشد.
روش پژوهش: در این پژوهش از از روش ترکیبی تحلیل محتوا، کتابخانهای و پیمایشی با رویکرد کمی و کیفی استفاده شده است و بدین منظور محتوای مقالات مجلات از طریق بررسی همرخدادی کلیدواژهها مورد بررسی قرار گرفته است.
از پارادایم کیفی تحلیل محتوا استفاده شده است؛ زیرا پژوهشگر به موضوعهای مورد پژوهش دسترسی مستقیم داشته و دوم آن که یافتن معیارهای تکراری مدنظر بوده است. تمامی مجلات نمایه شده در پایگاه JCR در سال 2018-2020 شیوه هدفمند نمونهگیری شده است و ملاک و معیار این هدفمندی، روزآمدی مجلات در نظر گرفته شده تا آخرین شرایط و تغییرات صورت گرفته در پایگاه JCR مورد مطالعه قرار گیرد بنابراین مجلات مربوط نمایه شده در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی در پایگاه گزارش استنادی در سال 2020 (آخرین سال) مورد بررسی و کنکاش قرار گرفت.
یافتهها: یافتههای این پژوهش نشان داد که علاوه بر زمینههای تخصصی حوزه LIS که هریک شماری از مجلات نمایه شده پایگاه JCR را در خود جای دادهاند، بدلیل ماهیت میان رشتهای موضوعات علم اطلاعات و دانششناسیرسانی و وجود کلیدواژههای مشترک و مشابه در برخی مجلات LIS و سایر رشتهها، تعداد قابل توجهی از این مجلات هم در طبقهبندی LIS و هم در گروههای موضوعی سایر رشتهها میگنجند (بیشترین مشابهت کلیدواژهها و موضوعات رشته LIS، با حوزه موضوعی فناوری اطلاعات و ارتباطات میباشد)، و تعدادی نیز بطور کل خارج از طبقهبندی LIS قرار میگیرند و به هیچ یک از گروههای موضوعی LIS تعلق ندارند که این دسته از مجلات بیشترین آسیب را به مجلات برتر LIS وارد میکنند بنابراین جایابی صحیح این دسته مجلات، در گروه موضوعی مربوطه خود به جهت جلوگیری از متضرر شدن مجلات گروه موضوعی LIS ضروریست.
نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد که آن دسته از مجلاتی که در هیچ یک از طبقهبندیهای موضوعی LIS جای نمیگیرند مجلاتی هستند که با دستهبندی LIS همگرا نبوده و جایگیری آنها در گروه موضوعی LIS موجب آسیب به مجلات اصلی حوزه LIS میباشد بدلیل آنکه این مجلات از سایر رشتهها، با دریافت IF بالا تاثیر منفی در مجلات LIS داشته و در نتیجه مجلات تخصصی و موفق LIS نمیتوانند با مجلاتی از موضوعات عمومی اعم از مدیریت و. . . که ذاتا استناد بالایی دریافت میکنند به رقابت بپردازند. بنابراین باید جایگاه موضوعی این مجلات مشخص و از دستهبندی موضوعی LIS تفکیک شود که این مهم نیازمند بازبینی و اصلاح در ساختار دستهبندی موضوعی LIS در پایگاه JCR میباشد.
خلاصه ماشینی:
يکي از پژوهش هاي صورت گرفته با عنوان نزديک به مسئله مورد بررسي پژوهش حاضر؛ به کوشش هوانگ ، شاو و لين (٢٠١٩) تحت عنوان «يک دسته بندي براي دو جامعه : تفاوت هاي زيرشاخه اي علم اطلاعات و علم کتابداري در پايگاه گزارش استنادي نشريات » انجام شده است ، آنها در پژوهش خود با در نظر گرفتن اينکه گزارش هاي استنادي مجله (JCR) و رتبه بندي مجلات آن از نظر ضريب تاثير بسيار در ارزيابي تحقيق تاثيرگذار است و مقايسه ضريب تاثير تنها زماني ارزشمند است که مجلات با موضوع مشابهي باشند، بيان ميکنند که با اين حال ، يک دسته موضوعي خاص JCR، تحت عنوان علم اطلاعات و علوم کتابداري (IS-LS)، دو زمينه مطالعاتي مختلف ، يعني سيستم هاي اطلاعات مديريت (MIS) و کتابداري و علم اطلاعات (LIS) را ترکيب ميکند.
اين مطالعه چنان که پيش تر نيز اشاره شده در پي ارزيابي تحليلي همگرايي موضوعي مجلات گروه موضوعي علم اطلاعات و دانش شناسي در پايگاه گزارش استنادي نشريات با زمينه هاي تخصصي اين حوزه است که به دو جهت نظري و کاربردي حائز اهميت است و در ادامه به آن اشاره ميشود: اهميت نظري اهميت نظري پژوهش حاضر را ميتوان در قالب موارد زير بر شمرد: ايجاد شناخت در خصوص عوامل مؤثر برکيفيت مجلات حوزه علوم کتابداري و اطلاع رساني.
ir/page-scires/fa/139/form/pld27177 ــ افضليپور، حديثه ؛ جمالي مهموئي، حميدرضا (١٣٩٣)، ميزان تخصص گرايي مجله هاي علمي- پژوهشي علم اطلاعات و دانش شناسي فارسي بين سال هاي ١٣٨٧ تا ١٣٩١، تحقيقات اطلاع رساني و کتابخانه هاي عمومي، دوره ٢٠، شماره ٣، ٣٩٧-٤٢١.