چکیده:
نوروز جشنی ملی است که جلوههای فراوانی از آیینهای آن را در اقصا نقاط ایران به صورت
مشترک میتوان مشاهده کرد. اما این جشن در هر منطقه. تحت متغییرهای مختلفی مانند اقلیم.
قومیت. زبان و... جلوه خاصی مییاید. نوشتار حاضر, نوروز را در دهه اول و دوم ۱۳۰۰ شمسی
در شهر کرمانشاه مورد بررسی قرار داده است. دادههای توصیفی این جستار به روش میدانی و از
یک راوی زادة کرمانشاه به نام حاج محمدعلی ترابی گردآوری شدهاند. برای بررسی, تحلیل و
تنویر دادهها نیز از منابع کتابخانهای بهره گرفته شده است. در این مقاله. موضوعات گوناگون
نوروز کرمانشاه همچون آمادهسازی (دوده گرفتن, خرید عید. سبزه سبز کردن) پیکهای نوروزی
(غولکبنماء آتشافروز) پیشواز و آیینهای پیش نوروزی (شب جمعه آخر سال, شب عید کهنه و
نو حمام شب عید و غسل نوروز)» جلوههای کسب و کار پیش از نوروز (رونقی بازار اصناف.
چادر زدن دراویش, زنان لطیفهگی سفته سال)» آداب تحویل سال و دید و بازدید بررسی شده
است. براساس نتایج. در میان موضوعات یاد شده, غولک بنماء چادر زدن دراویش و زنان لطیفهگو
را میتوان از جلوههای خاص این دیار دانست
خلاصه ماشینی:
در ايـن مقالـه ، موضـوعات گونـاگون نوروز کرمانشاه همچون آماده سازي (دوده گرفتن ، خريد عيد، سبزه سبز کردن )، پيک هاي نوروزي (غولک بنما، آتش افروز)، پيشواز و آيين هاي پيش نوروزي (شب جمعه آخر سال ، شب عيد کهنه و نو، حمام شب عيد و غسل نوروز)، جلوه هاي کسب و کار پيش از نوروز (رونـق بـازار اصـناف ، چادر زدن دراويش ، زنان لطيفه گو، سفته سال )، آداب تحويل سال و ديد و بازديـد بررسـي شـده است .
اسـتاد فقيد، زنده ياد سيد ابوالقاسم انجوي شيرازي در مقاله «تاريخ نبـود کـه نـوروز بـود» در ماهنامه آدينه (فروردين ١٣٦٩) در بخشي از مطلبي که درباره چادر زدن درويشي بر در سراي ظهيرالدوله در ايام نوروز نوشته ، چنين آورده است : «از جمله رسوم جاري تا پايـان دوره قاجـاري، چـادر زدن درويشـان بـر در سـراي بزرگان و اعيان شهر بود و اين کار هم به يک سلسله از فقـرا يعنـي سلسـله جلالـي يـا خاکسار اختصاص داشت به اين ترتيب که شيخ يا نقيب ايشان بـه درويـش رخصـت و مأموريت ميداد تا بر در خانه فردي سرشناس چادر بزند.
شگفت آنکه شبيه به اين نوع مزاحمت ها، به بهانه فرارسيدن نوروز، سوابق تـاريخي نيز دارد، از جمله در دوره ايلخانان به ويژه در زمـان حکومـت غازان خـان ، فضـاحت و اجحاف فراواني بـه مـردم وارد مي شـد؛ از جملـه در تـاريخ مبـارک غـازاني (خواجـه شمس الدين فضل الله ، ١٣٨٨: ٣٦٢) چنين آمده است : «خر بنـدگان و سـاربانان روزهـاي عيد و نوروز چهارپايان مي آراستند و بر در خانه هاي بزرگان مي رفتند.