چکیده:
رشید تبریزی شاعر سدة یازدهم، در مثنوی جواهرالاسرار که اثریست در موضوع گوهرشناسی ضمن معرفی انواع لعل از لعلی زرد و کمارزش سخن گفته موسوم به «لعل سهرابکی». وی علت نام گذاری این گوهر را انتساب آن به بازوبند سهراب دانسته و معتقد است شومی و بدیمنی این گوهر باعث مرگ سهراب و شهرت این سنگ شدهاست.در این پژوهش که به شیوة کتابخانهای و در دو بخش انجام یافتهاست؛ تلاش شده ابتدا با بررسی متون معتبر به خصوصیات مهرهها و بازوبندها، بویژه مهرههای نشان خاندان رستم بپردازیم. سپس خصایص لعل را در کتب جواهرنامه بررسی کرده و نظر رشید تبریزی در مورد لعل سهرابکی را مورد پژوهش قرار دهیم. بررسیها نشان میدهد که محتملاً، بازوبند سهراب دارای لعل بوده، اما از رنگ و ارزش مادی آن جز روایت رشیدای تبریزی مطلبی نداریم. به نظر میرسد ماجرای پسرکشی توسط ابر پهلوان ایرانی هیچگاه در ذهن مردم ایران حل نشده بنابراین در باور رشیدای تبریزی یا یکی از منابع گوهرشناسی او و شاید باور عامة مردم سدههای دهم و یازدهم ایران، تصوّر شومی لعل سهرابکی شکل گرفتهاست و تهمت بد شگونی به مهره بازو بند سهراب توجیهی گشته است عامه پسند برای تبرئه تهمتن.
In his work on gemology known as "Mathnavi-e Javahir-ul-Asrar", Rashid Tabrizi has introduced types of jewels and named a worthless and yellow coloured jewel (garnet) referred to as "La'al-e-Sohrabaki". He has stated the reason of such naming which is related to Sohrab's armlet. He hold that this jewel’s infelicity is the cause of Sohrab's death and the reason of its reputation.This librarian study has two parts. The first part tries to review reliable texts and, in this way investigates characteristics of beads and armlets, particularly those of Rostam's family. The second part is about features of garnet (La'al) and La'al-e-Sohrabaki and tries to state Rashid Tabrizi's opinion about this jewel. According to findings, it is likely that Sohrab's armlet has been adorned with a garnet. However, there is no mention of its colour and price. It seems that tragedy of son killing by the Iranian superhero, Rostam, is never removed from the Iranian minds and this is the reason for this jewel's infelicity in the opinion of Rashid Tabrizi or the people of 10th and 11th century. Thus, the accusation of infelicity attributed to Sohrab's bead of armlet is a popular justification for the exculpation of the hero.
خلاصه ماشینی:
(علمی پژوهشی) پژوهشنامۀ ادب حماسی، سال نوزدهم ، شمارة اول ، پیاپی ٣٥، بهار و تابستان ١٤٠٢، صص ١١٦ - ٩٧ لعل سهرابکی گزارشی نویافته از نشان خاندان رستم احترام رضایی استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش گاه پیام نور، تهران ، ایران سکینه غلامپور دهکی استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش گاه آزاد جویبار، ایران تاریخ دریافت :١٤٠١/٥/٢٦ تاریخ پذیرش : ١٤٠١/٧/٢٣ چکیده : رشید تبریزی شاعر سدة یازدهم ، در مثنوی جواهرالاسرار که اثریست در موضوع گوهرشناسی ضمن معرفی انواع لعل از لعلی زرد و کم ارزش سخن گفته موسوم به «لعل سهرابکی».
به نظر میرسد ماجرای پسرکشی توسط ابرپهلوان ایرانی هیچ گاه در ذهن مردم ایران حل نشده بنابراین در باور رشیدای تبریزی یا یکی از منابع گوهرشناسی او و شاید باور عامۀ مردم سده های دهم و یازدهم ایران ، تصوّر شومی لعل سهرابکی شکل گرفته است و تهمت بدشگونی به مهرة بازوبند سهراب توجیهی گشته است عامه پسند برای تبرئۀ تهمتن .
در برخی از نسخه های شاهنامه از جمله شاهنامه تصحیح خالقی مطلق از سه یاقوت رخشان به همراه سه مهرة زرین یا تعبیه شده در سه مهرة زرین سخن گفته شده که بعدها رستم برای تهمینه به سمنگان فرستاده است : ١ - در مورد گوهر به بازو بستن می توانید به مقالۀ «بررسی و تحلیل چنـد رسـم پهلـوانی در متـون حماسـی» مراجعه کنید.
Shahnameh, by the effort of Jalal Khaleghi Mutlaq, fourth book, under the supervision of Ehsan Yarshater, publisher: Iran Heritage Foundation, California.