چکیده:
با هجرت پیامبر(ص) و مسلمانان به مدینه تحول عظیمی در تاریخ اسلام و جهان رخ نمود. به یقین این پیشرفت به یکباره اتفاق نیفتاد، بلکه امری تدریجی بود و طی مراحلی به ثمر نشست. بدین قرار و از آنجا که زندگی پیامبر(ص) در مدینه با نزول تدریجی قرآن کریم همراه بوده است، این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با تأمّل در آخرین آیه سوره فتح، درصدد است تا مراحل تحول و پیشرفت اسلام را در عصر حضور پیامبر اکرم(ص) در مدینه بر اساس آیه مذکور و با استفاده از علم تفسیر، تاریخ عصر نبوی و سیره پیامبر(ص) مورد بررسی و تطبیق قرار دهد. براساس این تطبیق میتوان گفت؛ هجرت از مکه به مدینه زمینهساز حکومت اسلامی و صلح حدیبیه مقدمه جهانیسازی حکومت اسلامی شد. با ورود پیامبر به مدینه ساختار مادی (بنای مسجد) و ساختار معنوی (محتوابخشی با نزول تدریجی سورههای قرآن و انسجامبخشی با پیمانهای مختلف) حکومت اسلامی شکل گرفت و تحول در مدینه در دو مرحله اتفاق افتاد: مرحله تأسیس حکومت اسلامی و شروع دولت ـ شهر (فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ) و مرحله دعوت جهانی و تثبیت دولت ـ امت(یُعْجِبُ اَلزُّرّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفّارَ).
With the migration of the Prophet and the Muslims to Medina, Certainly, this progress did not happen at once, but it was gradual and came to fruition through some stages. there was a huge change in the history of Islam and the world;Since the Prophet's life in Medina has been associated with the gradual revelation of the Holy Qur'an, this article seeks to follow and review the evolution of Islam in the era of the presence of the Prophet in the last verse of Surah al -Fath the Prophet Medina, using hermeneutics, the history of the prophetic era, and the Prophet’s tradition. Hijra from Mecca to Medina has made the Islamic State and Hadibiyyah the prelude to the globalization of the Islamic State.With the Prophet's entry into Medina, the material structure (mosque building) and the spiritual structure (content of the Qur'anic suras and cohesion with different treaties) formed Islamic government, and the change in Medina took place in two stages:the establishment of the government,Islam andState of Government –City( so they grow firm and stand upon their stalks) and the World Invitation Stage andStabilization of Government -Ummah (delighting the sowers - so that He [Allah] may enrage by them the disbelievers).
خلاصه ماشینی:
پيشينة بحث درباره تحول و پيشرفت عصر نبوي (ص ) و الگوسازي آن ، نوشتارهايي پديد آمده اسـت ولـي درباره مراحل پيشرفت عصر حضور پيامبر اکرم (ص ) در مدينه چند نوشتار به شرح زير يافـت شده است : ١- سيدجعفر مرتضي عاملي در «الصحيح من سيرة النبـي الأعظـم » دعـوت پيـامبر(ص ) در مدينه را دو مرحله شرح مي دهد: مرحله دفاع از دعوت با شمشير تـا صـلح حديبيـه و مرحلـه جنگ با مخالفان اسلام ؛ نامبرده اشاره به آيات قرآني ندارد.
٤و٥- عبدالکريم بهجت پور در کتاب «درآمدي بر اصول تحول فرهنگي بـا الهـام از نـزول تدريجي قرآن » و مقاله «پيشرفت جامعه اسلامي در قرآن ، عرصه ها و راهکارها» مراحل تحول و پيشرفت در عصر حضرت رسول (ص ) را به چهار دوره (دو دوره در مکه و دو دوره در مدينه ) به طور گذرا بيان کرده است ؛ ولي در اين تحقيق ، دو مرحله پيشرفت همگام با نزول سوره ها و شواهد تاريخي مستدل شده است .
با مطالعه کتاب هاي تاريخ و تفسير بدست مي آيد کـه با نزول سوره عنکبوت (آيه ٢٦و٥٦)، هشتاد وپنجمين سوره مکـي در روزهـاي آخـر حضـور پيامبر اکرم (ص ) در مکه ، دستور هجرت به يثرب صادر شده است و همه مسلمانان بـه سـمت مدينه حرکت کردند.
بر اساس مثل دوم که در انجيل آمده و با توجه به تـاريخ عصـر نبـوي به دست مي آيد که مراحل پيشرفت در دوران حضور پيامبر اکرم (ص ) در مدينـه در دو مرحلـه صورت پذيرفته است : مرحله تأسـيس حکومـت اسـلامي (هجـرت بـه مدينـه بعـد از نـزول سوره عنکبوت شروع و حکومت با حضور در مدينه و نزول سوره بقره تأسيس شد) و مرحلـه دعوت جهاني و تبليغ حکومت اسلامي (بعد از صلح حديبيه و نزول سوره فتح ).