چکیده:
بحث جنسیت از مقولات مهم تمدنی است که اسلام نیز در قالب مفهوم عدالت جنسیتی بدان توجه داشته است. عدالت جنسیّتی پدیدهای است که رشد و تعالی فرد، بنیان خانواده و سلامت جامعه را تضمین میکند. این پژوهش با هدف مطالعه عدالت جنسیّتی در آرمانشهر اسلامی، از منظر قرآن کریم با روش تلفیقی (کمّی و کیفی) انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کل آیات قرآن (6236آیه) است. دادههای گردآوری شده با استفاده از نرم افزارEXCEL و MAXQDA مورد بررسی و تحلیل واقع شد. نتایج یافتهها نشان داد، از منظر قرآن تفاوتی بین زن و مرد از لحاظ آفرینش و سرشت آنها وجود ندارد و زن و مرد در ابعاد مختلف عدالت جنسیّتی حقوق و تکالیف یکسانی دارند. ابعاد شناسایی شده عدالت جنسیّتی در آیات قرآن عبارتند از: 1. عدالت در آفرینش زن و مرد، 2. عدالت در مالکیّت، 3. عدالت در آزادی عمل، 4. عدالت در حقوق متقابل همسر. همچنین با شمارش واژگان جنسیّتی مشخص شد، 80 آیه مربوط به جنس مرد در و 73 آیه مربوط به جنس زن، آمده است. از منظر قرآن راهکارهای تحقق عدالت جنسیّتی در آرمانشهر اسلامی عبارتند از: ترویج معنویّت در خانواده، حسن معاشرت، مشورت و همفکری، صداقت و اعتماد، تقسیم کار و تعاون، کنترل غیر رسمی.
The issue of gender is one of the important categories of civilization that Islam has also paid attention to in the form of the concept of gender justice.Gender justice is a phenomenon that guarantees the growth and excellence of the individual, the foundation of the family and the health of society.The aim of this study was to study gender justice in the Islamic utopia from the perspective of the Holy Quran with a combined method (quantitative and qualitative).The statistical population of the study is all verses of the Quran(6236 verses). The collected data were analyzed using EXCEL and MAXQDA software. The results showed that according to the Quran, there is no difference between men and women in terms of their creation and nature,and men and women have the same rights and duties in different dimensions of sexual justice.The identified dimensions of gender justice in the verses of the Quran are:1.Justice in the creation of man and woman, 2.Justice in property, 3.Justice in freedom of action, 4.Justice in the reciprocal rights of the spouse. Also, by counting the gender words, it was determined that 80 verses related to the male gender and 73 verses related to the female gender were mentioned. According to the Qur'an, the strategies for achieving gender justice in the Islamic utopia are:promoting spirituality in the family,good fellowship,consultation and consensus,honesty and trust, division of labor and cooperation,informal control.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به مطالب بيان شده، اين پژوهش درصدد است تا آنچه خداوند در قرآن کريم پيرامون عدالت جنسّيتي در اختيارمان قرار داده مورد بررسي و تحليل قرار داده تا به اين سؤالات پاسخ داده شود که در آرمانشهر اسلامي نوع نگاه به مقوله عدالت جنسيتي چگونه است ؟ عدالت جنسّيتي از منظر قرآن کريم چگونه است ؟ از ديدگاه قرآن، کدام ابعاد براي عدالت جنسّيتي ارائه شده است ؟ قرآن چه راهکارهايي را براي عملياتي شدن عدالت جنسّيتي در خانواده پيشنهاد ميکند؟ پيشينه پژوهش احمدزاده(١٣٩٥)، پژوهشي که با عنوان «شاخصهاي کيفي عدالت از ديدگاه قرآن کريم » با استفاده از روش تحليل محتواي کيفي انجام داد با استناد به آيات قرآن، چهار شاخص عدالت را مقوله بندي کرد که عبارتند از: ١-عدالت فرهنگي ٢-عدالت اجتماعي ٣-عدالت اقتصادي ٤- عدالت سياسي.
شريفي و لطفي(١٣٩٢) در پژوهشي با عنوان«سبک زندگي خانوادگي در قرآن و سّنت پيشوايان معصوم (ع)»، که با روش کتابخانه اي انجام دادند نتيجه گرفتند: از منظر قرآن کريم و سّنت پيشوايان معصوم (ع)، باورها و اعتقادات نقشي اساسي در خانواده دارند و ازدواج را امر مقدّسي ميداند و همگان را به اين امر فرا خوانده است و به آن تشويق مينمايند و معيارهاي تقوا، عقل ، اخلاق نيک و همتايي در انتخاب همسر را مورد توجّه قرار ميدهند و مديرّيت خانواده را به مرد و لزوم مسئولّيت پذيري اعضاي خانواده نسبت به يکديگر مخصوصاً مسئولّيت تربيت ديني پدر نسبت به فرزندان و همکاري زن و شوهر در خانه را ضروري ميدانند و تأکيد به رفتار شايسته با همسران و محّبت و مهرورزي نسبت به آنان مينمايند.