چکیده:
بررسی رهیافت های تاریخی عصر پیامبر(ص) با هدف تبیین مولفه های تمدن سازِ قرآن، پایدارترین الزامات اجتماعی و سیاسیِ جوامع اسلامی را پیش روی متفکران و سیاست گذاران قرار می دهد. اهمیت این مطالعه زمانی دو چندان خواهد بود که اذعان گردد، نیل به پیشرفت مقبول و تمدن مطلوب که از آرزوهای مکتوم و یا مصرّح مصلحان و خیرخواهان اسلامی می باشد، بدون بازکاوی ارزشهای مدنیِ منبعث از دوره هجرت نبوی(ص)، تلاشی کم ثمر و گاهاً بی اثر خواهد بود. لذا این پژوهش توصیفی- تحلیلی درصدد پاسخ بدین سوال اصلی است که کدامیک از رهیافت های تاریخی مقارن با هجرت نبوی(ص)در تبیین مولفه های اجتماعی و سیاسی تمدن ساز قرآن نقش آفرینی داشتند؟ باستناد آیات الهی و مراجعه به منابع کتابخانه ای نتایج نشان می دهد مقارن با هجرت رسول الله(ص)، لزوم تغییر بنیادین و همسو با مولفه های اجتماعی و سیاسی تمدن سازِ قرآن در تحقق جامعه نبوی(ص) ناگزیر می نمود؛ بنابراین در اندک زمانی تحولاتی همچون لغو تعرب و تقویت تعلق اجتماعی با اتکاء به تحضر و نسخ امتیازات قبائل، حیاتی نوین مبتنی بر نظام شهرنشینی را به ارمغان آورد؛ بطوریکه ضمن دعوت به برابری مدنی، با خلق مفهوم امت اسلامی در سایه اخوت و تدوین قانون اساسی با هدف مسئولیت پذیری شهروندان، انتظام اجتماعی جایگزین زندگی بَدوی گردید. سرانجام تامین امنیت با تعیین مرزهای جغرافیای سیاسی و ضرورت کسب دستآوردهای عزت طلبانه برای مومنین، مولفه های تمدن سازِ قرآن را در ساختار سیاسی نوبنیان تقویت نمود.
Examining the historical approaches of the era of the Prophet with the aim of explaining the civilization-building components of the Quran, puts the most stable social and political requirements of Islamic societies before the thinkers and the ruling policies. Acceptable progress and desirable civilization, which are the implicit or explicit aspirations of Islamic reformers and benefactors, without re-examining the civil values emanating from the Prophet's migration period, will be a fruitless and sometimes ineffective effort.So, this descriptive-analytical research tries to answer this main question, which of the historical approaches parallel to Prophet's emigration play a role in explaining the social and political components of the civilization of the Qur'an?Citing divine verses and referring to library sources show the results; Parallel to the emigration of the Messenger of God (pbuh), the need for a fundamental change and in line with the social and political components of the civilization of the Qur'an became inevitable in the realization of the Prophet's (pbuh) society; Therefore, in a short period of time, developments such as the abolition of Arabization and the strengthening of social belonging by relying on urbanism and abolishing the privileges of tribes brought a new life based on the system of urbanization.
خلاصه ماشینی:
لذا اين پژوهش توصيفي- تحليلي درصدد پاسخ بدين سوال اصلي است که کداميک از رهيافت هاي تاريخي مقارن با هجرت نبوي(ص )در تبيين مولفه هاي اجتماعي و سياسي تمدن ساز قرآن نقش آفريني داشتند؟ باستناد آيات الهي و مراجعه به منابع کتابخانه اي نتايج نشان مي دهد مقارن با هجرت رسول الله (ص )، لزوم تغيير بنيادين و همسو با مولفه هاي اجتماعي و سياسي تمدن سازِ قرآن در تحقق جامعه نبوي(ص ) ناگزير مي نمود؛ بنابراين در اندک زماني تحولاتي همچون لغو تعرب و تقويت تعلق اجتماعي با اتکاء به تحضر و نسخ امتيازات قبائل ، حياتي نوين مبتني بر نظام شهرنشيني را به ارمغان آورد؛ بطوريکه ضمن دعوت به برابري مدني، با خلق مفهوم امت اسلامي در سايه اخوت و تدوين قانون اساسي با هدف مسئوليت پذيري شهروندان ، انتظام اجتماعي جايگزين زندگي بدوي گرديد.
٦. نجم /٣٨ لذا اگر به اذعان انديشــه گران ، اســلام موفق ترين دين در کاســتن فواصــل نژادي و قومي بوده اسـت (حتي، ١٣٦٦ش ، ٧٥/١)، بر اين اسـاس پيامبر اسـلام (ص ) با تأسي از مولفه هاي اجتماعي و سـياسـي تمدن سـازِ قرآن ، ضـمن خط بطلان کشـيدن به گسست هاي گذشته ، با انتظام بخشي به اجتماع ، تقويت مبادي سياسي و تحت قوانين مدني، جامعه اي نو در مدينه بنيان نهادند.