چکیده:
.رساله سیدجمالالدین اسدآبادی که در نقد نیچریان در حیدرآباد دکن هند نوشته و در سال ۱۲۹۸ قمری چاپ سنگی شده است یکی از مهمترین رسالههای فارسی است که نشان از نحوه مواجهه فارسیزبانان با نام و نظریه داروین است. تاکنون گزارشی از چاپ اول این کتاب در میان پژوهشها دیده نشده است. کوشیدهام در این یادداشت با به دست دادن شواهدی ادعا کنم که به این نسخه دست یافتهام. همچنین نسخه دستنویسی از این رساله به زبان عربی یافتهام که با ترجمه محمد عبده اختلافاتی دارد و بخشی از آن به خط اسدآبادی است. همه این گزارشها را در قالب کتابی منتشر خواهم کرد تا نشان دهم علاوه بر این رساله، رسالههای مشابهی نیز در رد نیچریان در شبهقاره نوشته میشده است. در این یادداشت کوتاه قصد دارم به این نکته بپردازم.
Seyyed Jamaluddin Asadabadi's treatise, which was written in Naqd Nicharian in Hyderabad, Deccan, India, and was lithographed in 1298 AD, is one of the most important Persian treatises, which shows how Persian speakers encountered Darwin's name and theory. So far, no report of the first edition of this book has been seen among the researches. I have tried to claim in this note that I have obtained this version by giving evidence. Also, I have found a handwritten version of this treatise in Arabic language, which has differences with the translation of Muhammad Abdo, and a part of it is in Asadabadi's handwriting. I will publish all these reports in the form of a book to show that in addition to this treatise, similar treatises were also written in Red Nicherian in the subcontinent. In this short note, I intend to address this point.
خلاصه ماشینی:
روزنامۀ فرهنگ ١ که در دارالسلطنۀ اصفهان و با مدیریت میرزا تقی خان انصاری کاشانی چاپ میشد اقدام به انتشار رساله ای کرد که در تاریخ رویارویی مسلمانان با اندیشۀ داروین تاثیر چشم گیریگذاشت (نک-: رجائی، ١٣٨٠، ١٠٣)؛ رسالۀ حقیقت مذهب نیچری و بیان حال نیچریان که به قلم سیدجمال الدین اسدآبادی/افغانی در سال ١٢٩٨ق /١٨٨١م در حیدرآباد دکن هند نوشته شده بود.
ترجمۀ فرانسوی آن را گواشون با نام La Refutation des Materialistes در سال ١٩۴٢م در پاریس هر آنچه از رسالۀ اسدآبادی منتشر یا گزارش شده بر پایۀ چاپ بمبئی (احتمالا چاپ دوم ) و چاپ های پس از آن بوده است ؛ یعنی پژوهشͽری تاکنون مدعی نبوده که به نسخۀ چاپ حیدرآباد دکن که چاپ اول کتاب محسوب میشود دست رسی داشته است .
در این میان شاید تنها بتوان به ترجمۀ عربی محمد عبده اکتفا کرد که به احتمال بسیار از روی چاپ اول صورت گرفته است ؛ هر چند خودش چیزی در این باره در کتاب نیاورده .
در بارٔە ترجمۀ انگلیسی آن نیز که به قلم نیکی ک˼دی صورت گرفته است یک نکته وجود دارد؛ وی که پژوهش های دامنه داری در بارٔە اسدآبادی در دو کتابش انجام داده است ، مدعی شده که برای ترجمۀ کتاب نیچریه ، از روی متن فارسی چاپ اول حیدرآباد که میکروفیلم آن را از کتابخانۀ مجلس تهیه کرده ، بهره برده است (کدی، ١٩٧٢، ١٧٢؛ همو، ١٩۶٨، ١٩٢).