چکیده:
مطالعۀ حاضر با هدف مقایسۀ اثربخشی درمانهای هیجانمدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب بر تجربیات هیجانی ناشی از طلاق والدین نوجوانان پسر انجام گرفت. پژوهش نیمهتجربی با طرح پیشآزمون، پسآزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ نوجوانان پسر (15 تا 18 سالۀ) شهر بندرعباس در سال 1399 و 1400 بودند که تجربۀ طلاق والدین را داشتند. روش نمونهگیری از نوع هدفمند بود و 47 نوجوان پسر بهعنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمعآوری اطلاعات، از مقیاس تجارب هیجانی طلاق والدین (EEPD) استفاده شد. اطلاعات پژوهش، با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با سنجش مکرر و بهوسیلۀ نرمافزار آماری SPSS-23 تحلیل شدند. یافتههای پژوهش نشان داد رویکرد هیجانمدار و رویکرد شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب در مقایسه با گروه کنترل بهطور معناداری موجب کاهش هیجانات دردناک ساده، هیجانات دردناک پیچیده و نیازهای هیجانی شدند (01/ 0>p) و درعینحال بهطور معناداری به رشد هیجانی نوجوانان انجامیدند (01/ 0>p). مقایسۀ رویکردهای هیجانمدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب نشان داد در مرحلۀ پسآزمون، رویکرد هیجانمدار در کاهش هیجانات دردناک ساده (02/ 0>p)، هیجانات دردناک پیچیده (04/ 0>p) و رشد هیجانی (02/ 0>p) اثربخشی بیشتری دارد، اما در پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. در یک نتیجهگیری کلی میتوان گفت درمانگران و مشاوران میتوانند از هردو رویکرد، هم در کاهش هیجانات دردناک و هم در رشد هیجانی پس از طلاق در میان نوجوانان استفاده کنند.
The purpose of this study was to compare the efficacy of trauma-focused cognitive behavioral therapy and emotion-focused therapy on the emotional experiences of male adolescents resulting from parental divorce. The research method was quasi-experimental and included a pre-test, a post-test, a follow-up test, and a control group. In 2020-2021, the statistical population of the present survey comprised all male adolescents aged 15 to 18 who had experienced parental divorce in Bandar Abbas. The cohort consisted of 47 male adolescents who were chosen through a process of purposive sampling. Data was collected using the Emotional Experiences of Parental Divorce Scale (EEPD). SPSS-23 was used to conduct an analysis of variance with repeated measures on the data. Emotion-focused therapy and trauma-focused cognitive behavioral therapy significantly decreased simple painful emotions, complex painful emotions, and emotional needs in comparison to the control group (p˂0.01) and significantly increased adolescents’ emotional development (p˂0.01). Comparison of emotion-focused therapy and trauma-focused cognitive behavioral therapy revealed that emotion-focused therapy was more effective in reducing simple painful emotions (p˂0.02), complex painful emotions (p˂0.04), and increasing emotional development (p˂0.02) in the post-test stage; however, no significant differences were found in the follow-up stage. In general, therapists and counselors can utilize both approaches to reduce agonizing emotions and promote the emotional development of adolescents.
خلاصه ماشینی:
مقایسۀ اثربخشی درمان های هیجان مدار و شناختی -رفتاری متمرکز بر آسیب بر تجارب هیجانی ناشی از طلاق والدین در نوجوانان 3 حمید حقیقی ١، عذار اعتمادی ٢*، سید احمد احمدی ١.
یافته های پژوهش نشان داد رویکرد هیجان مـدار و رویکـرد شناختی -رفتاری متمرکز بر آسیب در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری موجب کاهش هیجانات دردناک ساده ، هیجانات دردناک پیچیده و نیازهای هیجانی شدند (٠٠١>p) و درعین حال به طور معنـاداری بـه رشـد هیجانی نوجوانان انجامیدند (٠٠١>p).
در ایران نیز طی چند سال اخیر، مشکلات نوجوانان با استفاده از رویکرد شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب مورد مداخله قرار گرفت ؛ از جمله میتوان به پژوهش های رجبی (١٣٩٥)، سالمی، نعامی، زرگر و داودی (١٣٩٦)، معینی (١٣٩٧) و رجبی، جوکار و علیمرادی (١٣٩٧) اشاره کرد.
بحث و نتیجه گیری پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ اثربخشی رویکردهای هیجان مدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب (رویکرد استاندارد پایه ) بر تجربیات هیجانی ناشی از طلاق والدین نوجوانان پسر ١٥ تا ١٨ سالۀ شهر بندرعباس انجام گرفت .
تبیین دیگری که در خصوص اثربخشی رویکرد هیجان مدار میتوان ارائه داد این است که آگاهی هیجانی و عاملیتی که از طریق تجربۀ هیجانات دردناک و کاهش نیازهای هیجانی رخ داد، به نوعی به رشد هیجانی پس از طلاق والدین در میان نوجوانان در پژوهش حاضر انجامید.
Child Abuse Trauma-focused cognitive behavioral therapy .
Psychotherapy Research Trauma-focused cognitive behavioral therapy for children .
Child and Adolescent Mental Health Trauma-focused cognitive behavioral therapy for childhood .
Journal of Divorce Trauma-focused cognitive behavioral therapy .