چکیده:
با توجه به اینکه فقه حسابداری موضوع جدید و مهمی است این مقاله با هدف بررسی مدل فقهی و اخلاق اسلامی حسابداری و شکوفاسازی آن از نگاه اسلامی نوشته شده و روش تحقیق آن کیفی است که از طریق روش تحلیل مضمون با محوریت آیات قرآن کریم و مسایل فقهی و اخلاقی انجام شده است. با طرح این سوال اصلی پژوهش که آیا حسابداری فعلی با استانداردهای ملی و بین المللی از نظر روششناسی، مسیر صحیحی را به منظور توسعه اسلامی طی کرده است؟ این پژوهش بیان میکند که تمام نیازهای رشد و کمال در دین مبین اسلام موجود است و تنها هدایت الهی میتواند موجبات شکوفاسازی صحیح آنها را فراهم سازد و بدرستی به مقصد مطلوب هدایت کند. از جمله نتایج تحقیق میتوان به کمبود فعالیتهای پژوهشی در حوزه فقهی حسابداری و عدم تطبیق روششناسی تحقیق از نظر مواردی همچون منابع مورد استفاده، روایی و پایایی، روشتحقیق، جامعه و نمونه پژوهشها، بهمنظور توسعه حسابداری اسلامی اشاره کرد. و این نتیجه کلی به دست آمد که تمام مشکلات به عدم پایبندی به شیوهها و روشهای اسلامی در مقابل راهبرد و شیوه های القائی سازمانهای جهانی بر میگردد. راهبرد اساسی برای رهایی از این مشکلات، شناخت مبانی اسلام و حرکت علمی اجتماعی تا حصول نتایج علمی و عملی در این زمینه (فقه حسابداری) است.
Considering that accounting jurisprudence is a new and important subject, this article is written with the aim of examining the jurisprudential model and Islamic ethics of accounting and its development from an Islamic point of view, and the research method is qualitative through the method of content analysis focusing on the verses of the Holy Quran and Jurisprudence and moral issues have been done. By posing this main question of the research, has the current accounting with national and international standards in terms of methodology, followed the correct path for the purpose of Islamic development? This research states that all the needs of growth and perfection are present in the religion of Islam, and only divine guidance can provide the means for their proper flourishing and guide them to the desired destination. Among the results of the research, we can point out the lack of research activities in the field of accounting jurisprudence and the lack of application of research methodology in terms of such things as sources used, validity and reliability, research method, society and sample of researches, in order to develop Islamic accounting. And this general conclusion was reached that all the problems are related to non-adherence to Islamic methods and methods in contrast to the strategies and methods of induction of international organizations. The basic strategy to get rid of these problems is to know the basics of Islam and social scientific movement to achieve scientific and practical results in this field (accounting jurisprudence).
خلاصه ماشینی:
سازمان حسابداري و حسابرسي نهادهاي مالي اسلامي، ضمن پذيرش و تطبيق اهداف استانداردهاي گزارشگري مالي بين المللي با شريعت اسلام ، اهداف حسابداري بانکها و نهادهاي مالي اسلامي را به شرح زير بيان مينمايد: تعيين منافع و تعهدات همه اشخاص ذينفع ، ازجمله حقوق و تعهدات ناشي از معاملات و ساير رويدادهاي تکميل نشده ، طبق اصول شريعت اسلامي و مفاهيم مطلوبيت ، نيکوکاري و رعايت ارزشهاي تجارت اسلامي، ١- کمک به حفاظت از داراييها و حقوق بانک اسلامي و همچنين حقوق ديگران ، ٢- کمک به ارتقاي قابليت مديريتي و توليدي بانک اسلامي و تشويق به انطباق آن با اهداف و سياستهاي تدوين شده و بالاتر از همه رعايت شريعت اسلامي در همه معاملات و رويدادهاي آن ، - ارائه اطلاعات مهم به استفاده کنندگان اين گزارشها، جهت کمک به آنان براي تصميم گيري درست در معامله با بانک هاي اسلامي .
نسبت برخي از احکام ديني با مسايل مالي: باتوجه به ايه ٣ سوره مائده "اْلَيوْمَ أَکْمَلْت لک مْ د يَنک مْ وَأَْتمَمْت عَلَْيک مْ نعْم تي وَرَض يت لک م اْلإ سْلَامَ د يًنا "امروز دين شما را کامل کردم و نعمت خدا را بر شما تمام نمودم ؛ به اين معناست که پيامبر (صلي الله عليه و آله ) با استفاده ازنيروي وحي، اخرين مرحله کمال را با تمام شرايط و خصوصيات در اختيار بشر حق جو قرارداده و موانع کار را نيز از سرراه آن ها برداشته ، به طوري که ديگر هيچ نقصي تا قيامت براي راهنمايي انسان باقي نمانده است : وََتمَّتْ ک لمَت رّ بکَ ص دًْقا وَعَدًْلاَ لا م بدّ ل لک لمَا ته وَه وَ السَّم يع اْلع ليم (انعام : ١١٥) و کلام پروردگار تو با صدق و عدل به حد تمام رسيده ؛ هيچ کس نميتواند کلمات او را دگرگون سازد و از طرف ديگر، وجوب ايدئولوژيک به دليل انگيزه ما براي تشکيل حکومت جهاني و طرح مديريت مبتني بر وحي ، تبلور کمال دين را در اسلام دانسته و لذا به بررسي حسابداري اسلامي يا فقه حسابداري مي پردازيم .