چکیده:
برنامه فلسفه برای کودکان متیو لیپمن، آموزههای پرورش ذهن را مبتنی بر پرسشخیزی و چالشانگیزی به ناخودآگاه کودک و نوجوان انتقال میدهد و بدون اینکه ذهن کودک با اصطلاحات خاص فلسفی درگیر شود، ذهن وی را پرسشگر تربیت میکند و اندیشههایش را از طریق متنهای روایی و داستانی آموزش می دهد. برنامه فلسفه برای کودکان (فبک)، ادب روایی را ابزاری مناسب برای پروراندن ذهن کودک میداند تا پرسشگر باشد و پرسش مبتنی بر آگاهی از حل بحران، خلاقیّت، اندیشه و شناخت از هستی، جهان پیرامونی و باید و نبایدهای زندگی در ذهن وی شکل گیرد. این پژوهش، قصّههای «مهمان امام رضا (ع)» و «آفتاب خراسان» را با تکیه بر الگوی متیو لیپمن از منظر غنای ادبی، فلسفی و روانشناختی با رویکردی توصیفی تحلیلی بررسی کرده و اثرگذاری قصّههای مطالعهشده را بر گسترش نگرش اسلامی و مذهبی کودک با هدف افزایش میزان پرسشگری و چالشخیزی ذهن وی نشان داده است. دستاورد پژوهش نشان میدهد، قصههای مطالعهشده، غنای فلسفی دارند، چون پرسشگری و چالش خیزی در حیطۀ منطق و علم حقوق در ذهن کودک میآفرینند، اگرچه پیرنگ برخی قصّهها برای کودک جنبۀ باورناپذیری دارد. شخصیتپردازی و فضاسازی قصّهها از زاویه غنای ادبی ضعیف است و بافت روایت گونه بدون گفتوگوی آنها، خستگی کودک را در پی خواهد داشت. البتّه واژگان و بافت جمله بندی برای گروه سنی «ب» و «ج» مناسب و نشانه غنای روانشناختی قصّههای مورد مطالعه است.
Matthew Lipman’s Philosophy for Children conveys the teachings of the mind’s cultivation to the subconscious state of children, and teenagers, predicated by questioning and challenging; it guides their intellect towards becoming curious while educating their thoughts. Philosophy for Children (P4C) recognizes narrative literature as an optimal tool in cultivating the child’s mind in embodying inquest and forming the procedural challenging of the knowledge of crisis resolution, creativity, conception and the apprehension of the universe, comprehension of the surrounding world, and the do’s and don’ts of the world. This research inspects the stories of “Guest of Imam Rida (as)” and “the Sun of Khorasan” based on Lipman’s framework according to literary, Philosophical, and Psychological affluences using the analytical-descriptive method and demonstrates the effects of the studied stories on broadening the Islamic and religious perspective of the child in hopes of improving the desire of the child for challenging and questioning the world. The findings indicate that the stories studied in this paper have philosophical affluence because they construct the inspection and exploration abilities of the child in the field of logic and law even though some stories have implausible themes. In contrast, the characterization and the theme contextuality of the stories are underdeveloped regarding their literary affluence and the narrative-like patterns without conversations will grow the child bored. However, the phrasal patterns remain appropriate for the age groups belonging to the Middle Grade (MG) and Young Adult (YA), and thus, the stories in question prove to be psychologically influential.
خلاصه ماشینی:
مقاله پژوهشي خوانش ق صه هاي کودک و نوجوان رضوي مرتضي دانشمندبرپايۀنظريۀليپمن (مجموعۀ ق صه هاي مهمان امام رضا و آفتاب خراسان ) دريافت : ۱٤۰۰/٦/۸ پذيرش : ۱٤۰۰/۹/۲ خليل بيگ زاده ۱،فرحنازحيدري نسب ۲ چکيده برنامــه فلســفه بــراي کــودکان متيــو ليپمــن ، آموزه هــاي پــرورش ذهــن را مبتنــي بــر پرســش خيزي و چالش انگيــزي بــه ناخــودآگاه کــودک و نوجــوان انتقــال مي دهــد و بــدون اينکــه ذهــن کــودک بــا اصطلاحــات خــاص فلســفي درگيــر شــود، ذهــن وي را پرسشــگر تربيــت ميکنــد و انديشــه هايش را از طريـق متن هـاي روايـي و داسـتاني آمـوزش مي دهـد.
کارآمـدي ادب روايـي رضـوي ايـن سـؤال را در ذهن پژوهنـدگان مطرح ميکنــد کــه برخــورداري داســتان هاي رضــوي و آموزه هــاي اخلاقــي آن از بســندگي ادبــي ، فلســفي و روان شــناختي بــر پايــه برنامــۀ فلســفه بــراي کــودکان چگونــه اســت ؟ ايــن پژوهــش برنامـۀ فلسـفه بـراي کـودکان و کاربسـت آن را در قص ه هـاي کودکانـه مرتضـي دانشـمند بـر پايـه بسـندگي هاي سـه گانه بـا رويکـردي توصيفـي تحليلـي بررسـي کـرده و ضعـف پـردازش قصه هـا را از منظـر بسـندگي ادبـي نشـان داده اسـت .
اکبري و همـکاران (۱۳۹۱) مضاميـن فلسـفي را در داسـتان هاي متـون کلاسـيک ادب فارسـي بررسـي کــرده و دريافته انــد کــه فراهم کــردن محتــواي فلســفي متناســب بــا فرهنــگ بومــي در متــون کلاسـيک ادب فارسـي و بازنويسـي آن هـا امکان پذيـر اسـت ، ا مـا به عنـوان رويکـردي کل گرايانـه کـه بـه ابعـادي چـون فراينـد تفکـر، محتواي فلسـفي ، غنـاي ادبـي و ويژگي هـاي فرهنگ وابسـته توجـه داشـته باشـد، متناسـب بـا سـن کـودکان نيسـت .