چکیده:
هدف: هدف اصلی پژوهش ترسیم نقشه علم نگاشتی برون دادهای حوزه جنسیت، زنان و خانواده در کشورهای اسلامی از طریق هم رخداد واژگانی در پایگاه وب آو ساینس است. روش: این پژوهش از نظر نوع، کاربردی و روش پژوهش تحلیل هم رخداد واژگان از روش های علم سنجی است. یافته ها: قالب مقاله، چکیده نشست ها و نقد و بررسی کتاب بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند. بیشترین تکرار کلیدواژه ها مروبط به خشونت خانگی با واژه های خشونت همسر، شیوع، زنان، تجاوز و بهداشت و سلامت است. همچنین حیطه های موضوعی برتر، به موضوعات زنان، جنسیت، شیوع، بهداشت و سلامت، خشونت خانگی و خشونت شریک جنسی صمیمی اختصاص یافته است. واژگان تولیدات علمی در 7 خوشه قرار گرفته اند. واژه زنان در سه سنجهی مرکزیت درجه، مرکزیت نزدیکی و مرکزیت بینابینی در پایگاه وب آو ساینس در رتبهی اول قرار دارد و شبکه همرخدادی واژگان دارای پیوستگی زیاد می باشد. نتیجه گیری: گستردگی دامنه مطالعات جنسیت و زنان در رشته های مختلف، توجه بیش از پیش به مسائل مربوط به حقوق زنان و مطرح شدن مسائلی چون خشونت، بهداشت و سلامت زنان و ابعاد مختلف آن ها در مباحث حقوق زنان در کشورهای اسلامی از جمله نتایج این پژوهش است.
خلاصه ماشینی:
تجزیه و تحلیل همواژگانی از جمله تکنیکهای کمّی مورد استفاده در علمسنجی بوده که راستای شناسایی ارتباطات پیچیده میان علوم و تحلیل ساختار دانش بهمنظور دستیابی به نقشههای علمی به کار میرود و در آن بر اساس فراوانی تعداد همرخدادی جفت واژهها و عبارات، و ارتباط میان واژگان بهکاررفته در قسمتهای مختلف مدرک (از جمله عنوان، چکیده، کلیدواژهها و متن)، روابط میان موضوعات در یک حیطه پژوهشی و سیر توسعه علوم، نمایش داده میشود (هه 1 ، 1999، ص134؛ سهیلی، شعبانی و خاصه، 1395، ص25؛ احمدی و کوکبی، 1394، ص650) طبق تعریف وگان و لیدسدورف 2 (2006) منظور از همرخدادی واژگان این است که دو اصطلاح با هم در یک مدرک به کار برده شوند و هر چقدر هم بیشتر با همدیگر تکرار شده باشند، این دو واژه، ارتباط بیشتری با هم دارند (نقل از: محمدی، 1387،ص56).
ازاینرو، این پژوهش با استفاده از روش تحلیل همرخدادی واژگان و نیز رویکرد ترسیم نقشه علم، با بررسی موضوعی مقالات منتشرشده در پایگاه استنادی وب آو ساینس، که در ارتباط با حوزه جنسیت، زنان و خانواده است، تلاش میکند به مسائل زیر پاسخ دهد: گرایشها و دستههای موضوعی مطرح، اصلی و داغ در این حوزه، خوشههای موضوعی شکل گرفته، و روند رشد تولیدات علمی آن در میان کشورهای اسلامی چگونه است؟ با انجام پژوهش حاضر میتوان حیطههای موضوعی، روابط بین عناصر و واژگان این حوزه، تغییرات ایجادشده در حوزه موضوعی مورد نظر و شکافهای موجود در آن و بهطور کلی نقاط قوت و ضعف و در نهایت، نیازها و اولویتهای پژوهشی حوزه جنسیت، زنان و خانواده را مشخص کرد.