چکیده:
در کرانههای شمالی خلیجفارس جاینامهای متعددی در خلال متون دیده میشود که بر اثر زمان کارکرد این واژگان دگرگون یا به فراموشی سپرده شدهاست. با وجود پژوهشهای متعدد در حوزه جغرافیای تاریخی منطقه خلیجفارس، همچنان ابعاد تاریک بسیاری در این حیطه وجود دارد. یکی از این واژگان خنسیر میباشد که در گذشته نامی بر یک منطقه جغرافیایی و امروز، نام مجموعهای از طوایف میباشد. هدف این پژوهش واکاوی تحول واژه در گذر زمان و بررسی مهاجرتهای اهالی منطقه خنسیر میباشد. پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد تحلیلی_تبینی، بر پایه منابع کتابخانهای، تحقیقات میدانی و پژوهشهای شفاهی صورت گرفته است. یافتهها و شواهد تاریخی این مقاله نشان میدهد که خاستگاه طایفه خنسیر واقع در جنوب منطقه تنگسیر(تنگستان) و تابع خان دشتی بوده است. در آغاز محل سکونت این طایفه محدود به روستای کبگان و نواحی مجاور بوده اما بعدها گسترش یافته است. افزایش جمعیت و کاهش زمین کشاورزی، در کنار ناامنی و بیکاری عامل اصلی مهاجرت و عدم توسعه این منطقه بوده است. دستاورد دیگر این پژوهش واکاوی زمینههای تشکیل محلات زاغهنشین در جنوب دیوار بندر بوشهر و تبیین موقعیت دقیق آن ها میباشد.
Numerous toponyms are seen through texts in northern littoral of Persian Gulf which their function has been changed or forgotten due to pass of time. Despite the numerous researches on domain of historical geography of Persian Gulf, still there are many ambiguous dimensions in this area. One of the names is Khenesir which was the name of a geographical region before and is the name of a collection of tribes now. The purpose of this study is to analyze the evolution of the word over time and to study the migrations of the residents of Khenesir region. The present study is done by historical method and with an analytical-explanatory approach basing library resources, field researches and oral researches. Discoveries and historical evidence of this paper indicates that the origin of the of Khenesir tribe was located in the south of Tangsir (Tangestan) and obedient of Khan Dashti. In the beginning this region was defined to Kabgan village and adjacent but later expanded. Population explosion and reduction of agricultural land together with insecurity and unemployment have been the main reasons of migrant sending and lack of development in this area. Another achievement of this research is to investigate the backgrounds of slums formation in the south of the high wall of Bushehr seaport and explaining its exact location.
خلاصه ماشینی:
در حالی که با عبور از منطقه مشاهده میشود که روستاهای کلات ، هـدکان ، چاه پهن ، بریکو(به احتمال زیاد نام این روستا نیز برگرفته از باریک میباشد)، زیراهـک ، لاور و بالنگستان (گلستان ) همگی در فاصله ی تنگاتنگی از دریـا و کوهسـتان قـرار دارنـد و ایـن مسئله تعریف واژه خنسیر که سرزمینی عریض تر نسبت به تنگستان است را نقض مـیکنـد چنان کـه کـازرونی مـیگویـد روسـتای زیراهـک در پـره ی کـوهی و در دامنـه دریـا قـرار دارد(نادری کازرونی، ١٣٦٧: ٧١) اما باید توجه داشت کـه روسـتاهای نـامبرده نسـبتا جدیـد میباشند یا محلی برای مهاجرت ساکنان روستای کبگان بوده اند.
در حقیقت منطقه تاریخی خنسیر حد فاصل روستای کبگان تا رود مُند قـرار داشته است و روستای زیارت ساحلی همسایه کبگانیها و خنسـیرهـا بـوده اسـت حتـی در مهاجرت های دوره قاجار آنان را همراهی کردند اما خنسـیر محسـوب نمـیشـوند( جهـت رؤیت موقعیت جغرافیایی نواحی تنگسیر و خنسیر، نک به : پیوست ها، نقشـه شـماره ١).
پیوست )به تصویر صفحه رجوع شود) نقشه شماره ١ : موقعیت جغرافیایی نواحی خنسیر و تنگسیر در کرانه های شمالی خلیج فارس جدول شماره ١: جمعیت کپرنشیان بوشهر مربوط به مرداد ماه ١٣٥١ ( موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی بخش جامعه شناسی دانشگاه تهران ،(١٣٥١)) )به تصویر صفحه رجوع شود) )به تصویر صفحه رجوع شود) تصویر شماره ١: موقعیت جغرافیایی شبه جزیره بوشهر در سال ١٩٢٥ میلادی، عکاس : والتر میتل هولتسر )به تصویر صفحه رجوع شود) تصویر ٢ : زندگی کپر نشینی در سال ١٣٥٤ خورشیدی در کنار عمارت حاج رئیس کوی شنبدی )به تصویر صفحه رجوع شود) تصویر شماره ٣ : حسنعلی خان دریابیگی حکمران بوشهر برگرفته از روزنامه THE ILLUSTRATED LONDON NEWS ,1857/4/4 )به تصویر صفحه رجوع شود) سند شماره ١ : جوابیه کفیل شهرداری به درخواست اهالی کوی صلح آباد( ظلم آباد سابق ) جهت انتقال برق به صلح آباد که این سند نشان دهنده تغییر نام محله و همچنین ذکر واژه تبعیض اشاره به تبعیض های این محلات در سال های گذشته می باشد و تغییر نگاه دولت ( در اینجا شهرداری) نسبت به آن ها است .